Eén van die projecten is een onderzoek naar eenzaamheid onder Twentse burgers. Jeroen Ottink, projectleider van de stichting IKKanWelzijn Enschede, wil meteen maar even een vooroordeel tackelen. ‘Eenzaamheid is van iedereen en niemand. Het is niet te koppelen aan factoren als leeftijd of afkomst. Van invloed zijn vooral life-changing factoren zoals: ontslag, een sterfgeval, een nieuwe studie, pensioen, armoede, laaggeletterdheid. De trigger heeft vaak te maken met verspringingen in je levenslijn’, legt hij uit.
Samen met UT-onderzoeker Jodi Sturge is hij bezig om het gesubsidieerde project vorm te geven. En dat is broodnodig, zegt hij. ‘Uit onderzoek blijkt dat 50 procent van de Enschedese burgers gevoelens van eenzaamheid heeft. Dat is hoog! We weten dat 12 tot 13 procent zelfs zeer eenzaam is. Daar komen gegarandeerd psychische en mentale problemen uit voort. We weten ook dat eenzaamheid net zo slecht is als het roken van 15 sigaretten per dag.’
'Citizen Science is een brede beweging' - Michelle de Boer
Uit eerder onderzoek is gebleken dat de mens positieve ontmoetingen nodig heeft, stelt Ottink. ‘Hoe kunnen we dat bewerkstelligen en inrichten? Dat gaan we dus samen met de UT onderzoeken. Er zijn welzijnsorganisaties die vaak sterk aanbodgericht bezig zijn. De activiteiten die ze organiseren, worden informeel aangekondigd als: ‘Kom bij ons eten!’ Of ‘Ga mee fietsen’. Maar de mensen die écht eenzaam zijn, bereik je daar niet mee. De vraag is veel meer: hoe komen we achter de voordeur van mensen die eenzaam zijn. Daar ligt onze focus op.’
Niet in een ivoren toren
Het onderzoek bevindt zich nog in een pril stadium. Er is inmiddels een groep van 15 tot 20 personen actief, die de afgelopen tijd gevoelens van eenzaamheid heeft ervaren. Aan de hand daarvan worden gezamenlijk onderzoeksvragen geformuleerd. Verder gaan de initiatiefnemers veel in gesprek met UT-onderzoekers, zo mogelijk met ondersteuning van studenten. ‘Het is de bedoeling dat we over een tijdje gezamenlijk resultaten kunnen aandragen, die onderbouwd worden door data. Die een antwoord geven op vragen als: Welke acties of welke producten zijn er nodig die mensen helpen om waardevolle contacten te onderhouden? Dat is stap één. Daarna beraden we ons op vervolgstappen’, legt Ottink uit.
Bredere beweging
Michelle de Boer, coördinator Citizen Science Hub Twente, noemt burgeronderzoek de ‘democratisering van de wetenschap.’ ‘Citizen Science is een brede beweging, stelt ze. ‘We moeten niet doen alsof het nieuw is. Bij de Universiteit Twente hebben burgers al veel langer een actieve rol bij verschillende onderzoeken. Dan doel ik onder andere op projecten bij het ITC en bij BMS. Denk bijvoorbeeld aan bodemmetingen door burgers.’
‘Vanaf januari 2023 zijn we officieel gestart met de Citizen Science Hub Twente’, vertelt De Boer. ‘Het doel van deze hub is om burgerwetenschapsactiviteiten binnen de UT te coördineren en te ondersteunen.’ De hub borduurt voort op TOPFIT CitizenLab, het Europese project INCENTIVE dat vier Citizen Science Hubs opzet bij vier Europese universiteiten waaronder de UT en past binnen de Shaping 2030 strategie van de UT.
Meedoen aan onderzoek
Een mooi voorbeeld van burgerparticipatie is de pagina op de website van de Universiteit Twente waar burgers zich op het online platform ‘Meedoen’ kunnen aanmelden als deelnemer aan onderzoek, tipt De Boer. ‘Deze portal werkt twee kanten op: niet alleen kunnen inwoners aangeven dat ze geïnteresseerd zijn in deelname aan lopend onderzoek, ook kunnen burgers hier zelf een onderzoeksvraag stellen. Zo vroeg een inwoner zich af of de UT mee kon denken over het waardevol omzetten van uitlaatgassen van een auto. Deze portal levert zo ook inzichten op voor de UT over wat er bij burgers leeft.’
Tot haar grote tevredenheid ziet Michelle de Boer dat er steeds meer gebeurt op de UT als het gaat om Citizen Science. Als voorbeeld noemt ze de onlangs gehouden conferentie Citizen Science for Health, waarbij er een speciale dag voor burgers werd georganiseerd. ‘Burgers gingen die dag samen met onderzoekers aan de slag met burgerwetenschapsmethodieken.’ Ook de functie van community manager Wiro Kuipers ziet ze als een waardevolle impuls. ‘Onze Citizen Science Hub is er ook om onderzoekers en burgers te ondersteunen én die mensen aangehaakt te houden. Daar ligt zeker een mooie rol voor Wiro.’
'Dat mensen écht minder eenzaam worden. Pas dan zouden we spekkoper zijn' - Jeroen Ottink
De vijf projecten die gesubsidieerd worden door de UT en de Provincie Overijssel zijn inmiddels uit de startblokken. ‘Een einddoel voor het onderzoek naar eenzaamheid onder Twentse burgers hebben we niet’, zegt De Boer. ‘Maar als we de 15 tot 20 mensen die nu als trainers meedoen aan dit project na afloop aan de burgerwetenschap weten te verbinden, zou dat geweldig zijn! Zij kunnen wellicht weer anderen trainen op het thema eenzaamheid. Zo ontstaat een olievlek.’
Het ingezette burgerproject is óók voor de UT een pilot. De Boer: ‘We leren er als universiteit van. Elk kwartaal staan we stil bij de voortgang en bespreken we waar we tegenaan lopen. Dat is leerzaam.’ Maar nóg belangrijker is uiteindelijk dat er uit dit project resultaten komen ten gunste van de burgers. ‘Dat mensen écht minder eenzaam worden. Pas dan zouden we spekkoper zijn’, aldus Ottink.
