In een notendop, wat staat centraal bij uw oratie?
‘Ik vertel over narratieve, oftewel verhalende technologie voor de gezondheid en zorg. Vanuit het idee dat er meer aandacht moet komen voor de persoon. Hoe gaat het eigenlijk écht met iemand? Want ook al kan een ziekte heel erg belastend zijn voor de zieke en verzorgenden, toch hoeft een ziekte niet allesbepalend te zijn. Door te focussen op iemands volledige levensverhaal, kun je het welbevinden van die persoon vergroten. En ik denk dat technologie daar een belangrijke rol in kan spelen.’
Klinkt als een paradox, ‘kille technologie’ die moet zorgen voor meer persoonlijke aandacht.
‘Klopt. Daarom ben ik op zoek gegaan om die paradox op te lossen. Technologie is een middel om het persoonlijke aspect te ondersteunen. Enerzijds passen we dat al toe, voornamelijk bij mensen met beginnende dementie. Vanuit het Story Lab (waar Westerhof een van de oprichters van is, red.) bieden we die mensen de mogelijkheid om via een online platform hun levensverhaal levend te houden en uit te wisselen met naasten en verzorgers. Zie het als een soort online plakboek.’
Hoe kan dit verzorgenden helpen?
‘Als je je meer bezighoudt met het persoonlijke verhaal van een persoon, voorkom je dat je alleen maar bezig bent met verzorgen. Dat is ook de tendens in de zorg: de kwaliteit van leven staat voorop. Een verpleeghuis is vooral een plek waar mensen wonen en leven. Het lijkt misschien dat extra persoonlijke belangstelling ook veel extra tijd kost voor zorgmedewerkers, die toch al veel werkdruk ervaren. Maar het tegendeel kan waar zijn. Goed contact aan het begin van de dag kan voorkomen dat er later op de dag veel gebeld en opgeroepen wordt. Niet zelden gaat het in zulke gevallen om een schreeuw om aandacht.’
Hoe kan narratieve technologie nog meer helpen in de zorg?
‘In samenwerking met onderzoekers van de Human Media Interaction-vakgroep kijken we of het mogelijk is om een computer patronen en emoties te leren herkennen in verhalen. Gezichtsuitdrukkingen van mensen kunnen al veelzeggend zijn. Hetzelfde geldt voor andere vormen van zowel verbale als non-verbale communicatie. Zo kun je een computer leren de gemoedstoestand van een persoon in te schatten. Computers worden hier steeds beter in, maar de toepassing ervan in de dagelijkse praktijk is nog wel echt toekomstmuziek.’
Wat is de kracht van verhalen?
‘Ze geven betekenis aan het leven van mensen. Afhankelijk van het verhaal, is het een proces van identificeren en inleven. Hoor je een indrukwekkend persoonlijk verhaal, lees je een goede roman of kijk je een goede film, dan kun je volledig in zo’n verhaal opgaan. Tegelijkertijd is een goed verhaal ook ontzettend rijk. Er zijn enorm veel interpretaties mogelijk, wat onderzoekstechnisch uitdagingen met zich meebrengt. Hoe zorg je er bijvoorbeeld voor dat je een persoonlijk verhaal zo objectief mogelijk kunt analyseren? En kom je als andere onderzoeker daarmee ook tot dezelfde onderzoeksresultaten?’
Tot slot, zo’n oratie is een belangrijke mijlpaal in een academische carrière. Wat is uw toekomstvisie op dit vakgebied?
‘In het verleden hield ik me vooral bezig met het laten zien van wat het belang is van verhalen vertellen. Voor de toekomst zie ik veel mogelijkheden in de combinatie van narrativiteit met technologie. Vanuit de computerwetenschappen komt er enorm veel technologie aan die daar een serieuze rol in kan spelen. Denk aan virtual reality en serious gaming, om via dat soort technologie een levensverhaal te vertellen. Tegelijkertijd moeten we goed nadenken hoe we technologie willen gebruiken. Ik zie het als een ondersteuning voor menselijke zorg. Niet als vervanging.’
