‘Ik ga mijn best doen om iets terug te geven’

‘Ik had een zwaar leven,’ aldus Tekie Leonida. Zijn verhaal begint in Ethiopië en leidt helemaal tot de UT-leerstoel Stochastic Operations Research. ‘Toen ik nog maar zes jaar oud was, verloor ik binnen één maand zowel mijn moeder als mijn vader. Dat was ontzettend moeilijk voor me. Na hun dood kwam ik in een weeshuis terecht, maar dat moest korte tijd later sluiten. Vervolgens moest ik terugvallen op hulp van anderen. Ik verbleef korte tijd bij mijn tante, maar zij was zeer arm en kon het zich niet veroorloven om mij te helpen of naar school te sturen. Hierdoor kwam mijn scholing een tijdje stil te liggen.’

Leonida zocht contact met zijn halfbroer die hem gelukkig kon helpen. Uiteindelijk werd hij toegelaten tot een kostschool en later tot een universiteit. Hij behaalde in Ethiopië een master in wiskunde en vele jaren later promoveerde hij aan de Rijksuniversiteit Groningen. Het was echter zeker niet gemakkelijk om deze stap te maken.

‘Nadat ik mijn master behaalde, heb ik op verschillende plaatsen in Ethiopië lesgegeven in wiskunde,’ vertelt Leonida. ‘Op een gegeven moment liep alles uit de hand. Door de militaire ontwikkelingen in het land kwam ik op de dodenlijst van de regering te staan, enkel en alleen vanwege mijn achtergrond. Ik moest vluchten en werd alleen gered omdat de rebellen kwamen en de militaire regering versloegen. Tot mijn grote verdriet werd mijn jongere broer toen gedood. Hij kon niet worden gered.’

Nederland

Toen Eritrea onafhankelijk werd, verhuisde Leonida daar met zijn gezin naartoe. ‘Er heerste een goede sfeer. De mensen werkten vol enthousiasme en met een nieuw gevoel van vrijheid,’ zegt hij. ‘Maar na een aantal jaren sloeg de situatie om. Ik werkte aan een universiteit, maar het was erg moeilijk. We werden niet eerlijk behandeld. Ik had een medische behandeling nodig die niet ter plaatse kon worden gedaan, maar ik mocht hiervoor ook niet het land verlaten. Ook mocht ik niet doorgaan met mijn doctoraatsstudie.’

‘Ik kon uiteindelijk alleen promoveren dankzij de onvermoeibare inspanningen en hulp van mijn Nederlandse vrienden’

‘Ik kon uiteindelijk alleen promoveren dankzij de onvermoeibare inspanningen en hulp van mijn Nederlandse vrienden,’ zegt Leonida. ‘In 1995 kwam ik voor het eerst naar Nederland om een uitwisselingsprogramma tot stand te brengen tussen de Rijksuniversiteit Groningen en onze lokale universiteit. Veel van mijn studenten maakten gebruik van dit programma, maar zelf mocht ik dat niet. Op een gegeven moment vroegen mijn Nederlandse collega’s mij waarom ik niet verder mocht met mijn doctoraatsstudie. Ik vertelde hen mijn verhaal en ze besloten me te helpen. Ze zeiden dat ik een promotievoorstel moest opstellen en dat werd geaccepteerd.’

Verspreid over de wereld

Na zijn promotie keerde Leonida terug naar Eritrea, maar de situatie daar ging van kwaad tot erger. ‘Mijn gezin werd gedwongen het land te verlaten,’ vertelt hij. ‘Ik heb vijf kinderen en die raakten verspreid over de hele wereld. De meeste van hen zijn nu bij mijn vrouw in de VS. Ik heb mijn kinderen al tien jaar niet gezien en mijn vrouw al twintig jaar niet. Zij vluchtte eerder het land uit en ik moest alleen voor de kinderen zorgen. Het was een hele uitdaging, maar ik redde me wel. Ze zijn nu allemaal veilig en wel, maar ik heb ze lang niet kunnen zien. Mijn vrouw vroeg een visum voor gezinshereniging aan, maar dat werd afgewezen. Een paar jaar geleden mocht ik van de UT ook naar een conferentie in de VS. Ze hebben alles gedaan wat ze konden, maar de ambassade in de VS wees mijn aanvraag af waardoor ik er niet heen kon reizen.’

‘Ik heb mijn kinderen al tien jaar niet gezien’

‘In 2006 sloot de regering van Eritrea de enige overgebleven universiteit van het land,’ gaat Leonida verder. ‘Ineens waren er geen universiteiten meer. Na een langdurig proces kon ik naar Soedan voor een medische behandeling en daarna ging ik voor een jaar naar Ethiopië, maar ik kon daar alleen als vluchteling verblijven. Ik nam contact op met het Scholars at Risk-netwerk en vroeg hen om hulp. Met behulp van de UAF (Stichting voor gevluchte studenten en professionals) konden zij een aanstelling voor me regelen hier aan de Universiteit Twente.’

Veilig in Twente

Dat was zeven jaar geleden. Sinds 2015 geeft Tekie Leonida wiskunde en statistiek aan de UT en werkt hij daarnaast aan zijn eigen onderzoek. ‘Het is een hele fijne omgeving en ik zie dit als een uitstekende kans. Ik heb echt genoten van mijn tijd hier. De studenten zijn erg vriendelijk, gedisciplineerd en meewerkend. Ik vind het geweldig om hier les te geven. Ik hou van lesgeven. Dat heb ik altijd al leuk gevonden, waar ik ook was. De stafleden zijn ook allemaal erg aardig en behulpzaam. Al met al ben ik erg te spreken over iedereen.’

‘Officieel ben ik in september met pensioen gegaan, maar ik ben van plan om les te blijven geven,’ voegt hij eraan toe. ‘Ik weet niet hoe ik anders de vriendelijkheid van de mensen en de universiteit kan beantwoorden. Ik zal mijn best doen om terug te geven. Ik denk er bijvoorbeeld aan een gratis tutorial te gaan geven en mijn onderzoek voort te zetten. Ik wil in contact blijven met mijn studenten en hulp geven aan degenen die het nodig hebben. Ook wil ik graag vrijwilligerswerk doen, misschien als adviseur voor vluchtelingen. Ze hebben hier een schitterende kans, die ze moeten benutten. Ik zou hen daar graag bij helpen.’

‘Ik voel me hier thuis; ik heb veel vrienden en ik kreeg een permanente verblijfsvergunning, dus ik voel me vrij gelukkig,’ zegt Leonida. ‘Maar ik ben bedroefd over de situatie in Ethiopië en Eritrea. Het is erg deprimerend om te denken aan al die mensen die daar buiten hun schuld om honger lijden en sterven. Soms verstoort dat mijn leven. Maar ik heb veel geluk gehad. Ik ben hier; ik ben veilig en beschermd.’