Verwondering is nieuwsgierigheid
‘Verwondering betekent voor mij nieuwsgierigheid zonder doel. Ik kijk, observeer, verbaas me over iets, maar neem nog geen enkel standpunt in. Ik verwonder me graag. Het is een beginpunt. Je weet gewoon nog niet hoe iets zit. Verwondering is per definitie onschuldig. Daarom kunnen kinderen zich het beste van iedereen verbazen over iets.’
Verwondering laat je de wereld met andere ogen zien
‘Ik heb twee kinderen, van vier en zes jaar. Ze verbazen zich overal over. Dat een magneet iets aan kan trekken. Dat een vergrootglas vergroot. Dat sterretjes met oud en nieuw gaan spetteren. Ik leer daarvan. Ik probeer de wereld vaker door hun ogen te zien. Dat helpt. Mijn wereld draait om de wetenschap. Ik lees graag de populairwetenschappelijke boeken en artikelen van Philip Ball, een van mijn favoriete schrijvers. Hij houdt zich bijvoorbeeld bezig met de faseovergang van vaste stoffen naar vloeibaar en vice versa. Hoe kan het dat water steeds een beetje kouder wordt en dan heel plots bevriest? Maar de beschrijvingen uit een systeem kunnen dan ook weer gebruikt worden in een heel ander vakgebied. Zo kan het ontstaan van files op dezelfde manier worden beschreven als een overgang van water naar ijs. Dat vind ik dan zo’n groots en verrassend idee dat ik er heel erg blij van kan worden. Zoals een kind.’
Verwondering is het allerleukste moment van de wetenschap
‘Als universitair hoofddocent doe ik zelf weinig onderzoek. Ik begeleid vooral een forse groep aio’s. En het zijn vooral de aio’s die met hun verwondering bij me aankloppen. Ze hebben iets geks gezien, iets dat ze niet begrijpen, iets dat niet strookt met onze opvatting tot nu toe. Ik vind dat het allerleukste moment van m’n baan en geniet daar enorm van. De kick, de opwinding. Samen eerst alles nog eens narekenen en nameten. Soms draait het dan uit op een teleurstelling, hebben we niet goed gemeten. Maar we boeken vaak ook onverwachts resultaat. Het gebeurt elke week wel dat we ons ergens over verwonderen. Dan slaan we samen het mooie, lange pad van nieuwsgierigheid in. Soms komt daar een klein succesje uit. Soms een wetenschappelijk artikel. Of alleen een bijregeltje. Maar die prille verwondering kan ook zomaar ineens uitgroeien tot een groot project. Dat is het spannende aan de wetenschap.’
Verwondering was het beginpunt van een nieuw soort membraan: een zoutdoorlatend nanofiltratiemembraan.
‘Ik heb 11 jaar in Wageningen gestudeerd en gewerkt, en ben daar opgeleid als fysisch chemicus. Daarna ben ik drie jaar naar Engeland geweest en toen kwam ik naar de UT. In Wageningen en Bristol werkte ik vooral op een heel fundamenteel niveau aan het begrijpen van de structuur van dunne polymere laagjes. Maar in Twente begon ik in 2012 aan een heel ander vakgebied: membraantechnologie. Van heel fundamenteel onderzoek naar toegepast onderzoek. Het nieuwe en toegepaste onderzoek op de UT zorgde voor veel verwondering bij mij. Regelmatig dacht ik: Oooo… doen jullie dat zo?!! Maar tegelijk werd ik gegrepen door de hele mooie en leuke wereld van de membranen.’
‘Ik ging me hier bezighouden met nanofiltratie, een waterzuiveringstechnologie die met behulp van een membraan moleculen en grotere deeltjes uit drinkwater kan verwijderen. We begonnen te onderzoeken hoe we met membraantechnologie medicijnresten uit het water kunnen filteren. Heel nuttig, want die medicatie in het afvalwater ontregelt de natuur. Doordat hormoonresten van de anticonceptiepil in het water terechtkomen, kunnen mannetjesvissen zich bijvoorbeeld vrouwelijk gaan gedragen.’
‘Toen we aan dit onderzoek begonnen stond er echter een ding al vast. Als je medicijnresten wilt verwijderen dan heb je een membraan nodig dat zo dicht is dat je ook alle zouten uit het water haalt. Dat is meteen ook weer een groot probleem, want voor drinkwater en irrigatiewater moet er wel zout in je water zitten! Maar uit onze eerste resultaten bleek wat heel anders, we hielden wel de medicijnresten tegen maar helemaal niet al het zout. We gingen samen een heel bijzonder en lang verwonderingsproces in. Veel van onze aannames bleken niet te kloppen. We bleven onze verbijstering vasthouden. Elk stukje verwondering leidt vaak tot een nieuwe stap. Afgelopen zomer hebben we een membraansoort ontwikkeld die dicht genoeg is om vrijwel alle medicijnresten te verwijderen, terwijl het zout wel in het water blijft zitten; een zoutdoorlatend nanofiltratiemembraan.’
‘Nog steeds geloof ik nauwelijks dat het zo goed werkt. Maar feit is dat we nu 99 procent van alle microverontreinigingen uit drinkwater en afvalwater kunnen halen en dat het water eigenlijk meteen hergebruikt kan worden. We zijn bijna zover dat we gaan publiceren. Ik ben ongelofelijk trots, óók op de jongens en meisjes uit het lab.’
Verwondering mag luid gedeeld worden
‘Ik verwonder me persoonlijk dat we onszelf in Twente soms te snel wegcijferen. We zijn misschien een kleine universiteit, maar dat hoeven we niet steeds te benoemen. Bescheidenheid siert de mens, maar als je mee wilt doen dan moet je van de daken schreeuwen hoe goed je bent. We mogen gerust luidruchtig de aandacht vestigen op alle mooie dingen die op de UT worden ontdekt.’
