Deel 3: Nienke Bosschaart (34). Assistant professor in Biomedical Photonic Imaging. Maakte vier jaar geleden de stap van het Academisch Medisch Centrum (AMC) Amsterdam naar de Universiteit Twente. Werkt aan toepassingen voor moeder-kindzorg. Kreeg een Veni voor haar onderzoek.
Verwondering heeft met schoonheid te maken
‘Als ik iets zie dat ik in eerste instantie niet begrijp of ken, prikkelt me dat enorm. Verwondering heeft vooral met schoonheid te maken. Ik ben ontzettend gefascineerd door de diepzee en kijk graag naar natuurdocumentaires. Het leven en het ecosysteem dat bestaat in die voor mij onbekende wereld onder water, verrast me enorm. Eén keer in m’n leven maakte ik een zeeduik. Elke keer als ik een prachtige vis zag, kwam er vanzelf een brede glimlach om m’n mond. Daardoor liep m’n masker vol water en moest ik telkens weer omhoog. Toen zat m’n verwondering me dus een beetje in de weg.’
Tomaten en erectiestoornissen
‘Sinds een jaar verwonder ik me heel erg over het feit dat het lichaam van een moeder zich zo kan aanpassen aan haar kind. Heel bijzonder hoe moeder en kind direct met elkaar verbonden zijn op het moment dat er borstvoeding wordt gegeven. Nu ik met het onderwerp borstvoeding bezig ben, komen er steeds meer vragen bij me op. Eén van de grootste vragen die ik op dit moment heb is: hoe kan het dat een moeder genoeg melk produceert om haar kindje te laten groeien? Maar ook: wat is er aan de hand als borstvoeding geven niét lukt? De medische wereld zet dat vaak weg als perceptie. En de wetenschap heeft er nog geen antwoorden op. Ondertussen kampen moeders met schuldgevoelens. Als zelf voeden niet lukt, denkt de moeder: het ligt aan mij. Er ligt heel veel druk op moeders als het om borstvoeding gaat. Maar is er nog maar heel weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan naar moedermelk en lactatie. Er bestaan nog geen objectieve meetmethodes. Onbegrijpelijk vind ik dat. Er is méér onderzoek gedaan naar tomaten en erectiestoornissen dan naar borstvoeding. Terwijl borstvoeding de ideale voeding is voor een pasgeboren kind. Dat onderstreept ook de Wereldgezondheidsraad. Die organisatie raadt aan de eerste 6 maanden uitsluitend borstvoeding te geven en tot 2 jaar borstvoeding en bijvoeding. Als we naar een gezonde maatschappij willen, moeten we investeren in het vroege leven van de mens. Daar zou meer onderzoeksgeld voor moeten komen.’
Een Veni-subsidie voor nieuwe optische techniek
‘Tien jaar geleden had ik niet gedacht dat ik ooit onderzoek zou gaan doen naar de samenstelling van borstvoeding. Ik was toen net begonnen in het AMC aan mijn promotieonderzoek. Dat leidde tot het ontwikkelen van een nieuwe optische techniek voor niet-invasieve bloedanalyse. Met die methode willen we bij pasgeboren baby’s bilirubine en hemoglobine meten, zonder bloed te hoeven prikken. Vooral voor te vroeg geboren baby’s is bloed prikken pijnlijk en belastend. Ik ontwikkelde een methode om met lichtabsorptie direct te meten in een bloedvat. Voor mijn onderzoek werd ik beloond met een Veni-subsidie en kon daardoor naar de Universiteit Twente.’
Onderzoek doen naar borstvoeding is een feestje
‘Zo’n zeven jaar geleden kreeg een goede vriendin haar eerste kindje, een zoon. De borstvoeding kwam bij haar helaas niet op gang. Ze had daardoor een moeilijke kraamtijd en dat raakte mij. Tegelijkertijd dacht ik: Waarom kunnen we niet meten wat er hier niet goed gaat? Bestaan daar geen technieken voor? Nee dus.’
‘Op de UT had ik door mijn tenure track-aanstelling alle vrijheid om onderzoek te doen naar optica voor moeder-kindzorg en daar past onderzoek naar de samenstelling van borstvoeding goed in. Ik moet zeggen: Het is een feestje. Inmiddels ben ik zelf ook moeder geworden. Ik heb twee zoons: Thijs is 4 en Melle 2 jaar. Bizar om mee te maken wat er in je lichaam gebeurt als je een kind krijgt. Als moeder én als wetenschapper verwondert mij dat allemaal enorm. Ik heb het nu van heel dichtbij ervaren.’
‘Eerder was ik meer op de technologische kant van onderzoek gericht. Maar als moeder heb ik grote bewondering gekregen voor de biologische kant. Dat een vrouwenlichaam zoveel kán om haar eigen kind in leven te houden. Het gevolg van miljoenen jaren evolutie. Moedermelk heeft zich in die evolutieperiode enorm ontwikkeld, vanaf de zoogdieren die ontstonden tot de mens die we nu zijn.’
Borstvoeding verbetert de ontwikkeling van de hersenfunctie
‘Ik verwonder me over de vele goede effecten die borstvoeding heeft op het kind. Borstvoeding stimuleert de ontwikkeling van het immuunsysteem en vermindert daarmee de kans op infecties. Maar borstvoeding verbetert ook de ontwikkeling van de hersenfunctie. Studies tonen keer op keer aan dat baby’s die borstvoeding kregen een hoger IQ hebben. Moedermelk is vetter dan kunstvoeding. Het zijn onder meer de vetzuren die een goede hersenfunctie stimuleren. Bewezen is ook dat er goede bacteriën in borstvoeding zitten, die positieve effecten hebben op de ontwikkeling van de darmflora van het kind. Dat is ontzettend belangrijk voor de algemene gezondheid van het kind.’
Objectieve onderzoeksmethoden naar borstvoeding ontbreken
‘Ik wil heel graag weten wát een kindje aan de borst drinkt. Dat is ook de meestgestelde vraag van alle pas bevallen moeders. Wat krijgt mijn kindje binnen? En is het wel genoeg? Objectieve meetmethoden ontbreken en dat moet veranderen. De gewichtstoename van een baby is op dit moment de belangrijkste indicator, maar in sommige gevallen is dat niet precies genoeg. Wij zijn bezig met het ontwikkelen van optische technieken, die aan de borst kunnen meten wat er tijdens de voeding gebeurt. Verwijden de vaatjes in het lichaam zich? Kunnen we meten of de doorbloeding in de huid toeneemt, zodra de moeder haar kind aanlegt? En wat beïnvloedt de toeschietreflex? Hoeveel calorieën zitten er in de voeding? Er zijn momenteel publicaties onder review en we hopen ergens in de komende maanden te publiceren. De eerste stappen op weg naar een nog gezondere toekomst zijn gezet.’
