Van Boxtel zoekt in zijn innovatielezing naar drie grenzen: tussen genezen en verbeteren, tussen mens en technologie en tussen leven en dood. Zelf heeft hij geen pasklare antwoorden, maar stelt hij vooral vragen.
‘Ritalin was een medicijn voor mensen met ADHD, maar wordt steeds meer gebruikt door studenten die hun tentamenprestaties willen verbeteren. En met deep brain stimulation gaan we depressies tegen, maar kunnen we misschien ook wel inzetten voor gedragsverandering bij TBS’ers. Willen we dat?’
Tussen leven en dood
De politicus - Van Boxtel zit nog steeds in de Eerste Kamer - herkent twee stromingen als het gaat om de grens tussen leven en dood: bio-conservatieven, die niet te veel willen ingrijpen om mensen zo lang mogelijk te laten leven, en transhumanisten, die het als vervolgstap in de evolutie zien dat de mens ‘boven zichzelf uitstijgt’.
Van Boxtel plaatst zich er tussenin: ‘We moeten openstaan voor vernieuwing, maar ook kritisch blijven. Het verlengen van de levensduur is geen doel op zich; het gaat om de kwaliteit van leven. En dan blijkt dat hoe meer we streven naar geluk, des te slechter we omgaan met tegenslag. We schieten door in het idee dat alles wat ons mankeert ook kan worden opgelost.’
Met die laatste opmerking raakt Van Boxtel zijn eigen vakgebied. Volgens hem zijn artsen het gewend om voortdurend door te behandelen, onder meer omdat ze worden beloond op basis van productie. ‘Aandacht en troost levert geen geld op,’ concludeert hij. ‘Maar heeft iedereen echt onbeperkt recht op behandelingen? Of is solidariteit voorwaardelijk? We moeten ons afvragen: wat betalen we en voor wie?’
Self-tracking
Van Boxtels lezing werd ingeleid door alumnus Maarten den Braber, medeoprichter van de Quantified Self-beweging, een community die zich bezighoudt met ‘self-tracking’. Den Braber laat op een groot scherm zien hoeveel kans hij volgens zijn genetisch profiel heeft op welke aandoeningen. Met een diversiteit aan apps houdt hij bij hoe het met zijn gezondheid staat. ‘Zo nu en dan wordt zo’n app dan zonder enige aankondiging verkocht aan Facebook. Dat maakt dat je wel nadenkt over de risico’s. Hoever wil je gaan?’
Zorgverzekeraar Van Boxtel begrijpt die risico’s als geen ander. ‘Wat gebeurt er als jouw medische gegevens bekend zijn? Word je dan geweigerd door je zorgverzekeraar of werkgever?’
Den Braber: ‘Technologie is niet altijd goed. Dat iets kan, wil ook niet zeggen dat het per se moet. Nieuwe technologie geeft je vooral de ruimte om te kiezen.’
