In de periode tussen 3 en 15 december werden 3352 willekeurige Nederlanders van 18 jaar en ouder gevraagd naar hun mening over de opvang van asielzoekers. Daaruit bleek dat de meerderheid openstaat voor opvang. Een vijfde van alle Nederlanders (21 procent) is echter tegen de komst van een asielzoekerscentrum in hun gemeente.
Acceptabel
Vier op de tien Nederlanders (42 procent) vinden het acceptabel als er in hun gemeente een azc komt. Nog eens drie op de tien (29 procent) kunnen ermee instemmen, zij het onder voorwaarden. Degenen die dicht bij een opvangcentrum wonen zijn daar trouwens positiever over - 47 procent is voor opvang zonder voorwaarden - dan degenen die niet bij een azc in de buurt wonen. Van deze laatsten vindt 36 procent opvang zonder voorwaarden acceptabel.
Martin Rosema, universitair docent politicologie aan de UT, die het onderzoek samen met I&O Research uitvoerde, noemt de grote steun voor de azc’s opvallend. ‘Dat meer dan 70 procent de komst van asielzoekerscentra acceptabel vindt had ik niet verwacht.’ Volgens Rosema past deze uitkomst niet in het algemene beeld dat er in Nederland veel verzet tegen azc’s zou bestaan. Een beeld dat volgens hem voortkomt uit de recente berichtgeving in de media naar aanleiding van onlusten rond de komst van azc’s.
Niet onvoorwaardelijk
De steun is volgens Rosema ook weer niet onvoorwaardelijk. ‘Acceptatie betekent niet dat mensen naar een azc uitkijken. Slechts tien tot vijftien procent van de ondervraagden noemt de komst van asielzoekers ‘interessant’, de anderen denken er heel genuanceerd over.’
Velen stellen dan ook voorwaarden aan de komst van een azc. Als belangrijkste voorwaarde wordt een goede balans tussen de dorps- of stadsgrootte en het aantal op te vangen mensen genoemd. Daarnaast wordt veelal als voorwaarde gesteld dat er maatregelen moeten komen om de overlast tot het minimum te beperken en goede begeleiding bij de integratie in de Nederlandse samenleving en het verwerken van trauma’s.
Overlast
Deze voorwaarden zijn bedoeld om overlast tegen te gaan. Maar ook met die overlast is het volgens Rosema anders gesteld dan je geneigd bent te denken. ‘Van de mensen die bij een centrum wonen zegt maar zes procent erge overlast te ondervinden en negen procent enige overlast, samen 15 procent. Terwijl maar liefst 49 procent van de mensen die niet bij een azc in de buurt wonen verwacht dat je er overlast van ondervindt. Dat verschil is aanmerkelijk groter dan verwacht.’
Daar komt volgens Rosema nog bij dat het soort overlast in werkelijkheid anders is dan wat menigeen veronderstelt. ‘Bij overlast denken we al snel aan criminaliteit of rondhangende asielzoekers, maar in de praktijk komen veel klachten voort uit onveilig verkeersgedrag door asielzoekers. Gevaarlijk gedrag wordt door 12 procent van de omwonenden van een azc ervaren, maar door slechts één procent van de andere burgers verwacht.’ Volgens Rosema staat dit symbool voor de vele misvattingen die er ten aanzien van het vreemdelingenvraagstuk in ons land bestaan.
Inspraak
Dat laatste geldt volgens hem ook voor de inspraak bij de komst van een centrum. Zeven van de tien mensen (69 procent) die in de directe omgeving van een opvanglocatie wonen zeggen geen mogelijkheid tot inspraak te hebben gehad. En bijna de helft van de omwonenden denkt dat het azc er sowieso was gekomen, inspraak of niet. Een uitkomst, die volgens Rosema op flink wat politiek cynisme duidt.
Volgens de universitair docent van BMS is het in dit verband des te opvallender dat slechts tien procent van de ondervraagden meer inspraak had willen hebben. ‘Je zou verwachten dat dit percentage hoger zou zijn. Maar in werkelijkheid hebben mensen dus kennelijk niet veel behoefte aan inspraak.’
Het onderzoek naar de acceptatie van azc’s maakt deel uit van een brede studie naar verkiezingen en referenda, die Rosema en zijn studiegroep samen met I&O Research uitvoeren. In dit kader worden er diverse enquêtes gehouden rond thema’s als inspraak, burgerparticipatie en referenda.
