Eigenlijk zouden wetenschappers allemaal een of twee dagen per week aan onderwijs moeten besteden, meent hoogleraar stochastiek Frank den Hollander. Sommigen meer, anderen minder, net hoe het uitkomt.
Den Hollander is een van de auteurs van het ‘discussiestuk’ dat de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen deze week online zette. Het heet ‘Spagaat of duet?’ en gaat over de verhouding tussen onderzoek en onderwijs.
'De balans hangt af van het vakgebied waar je in werkt en de fase van je carrière', nuanceert Den Hollander. 'Maar als je alleen maar onderzoek doet of alleen maar onderwijs geeft, dan is er toch iets mis.'
En dat dreigt te gebeuren, staat in het stuk. De concurrentie om onderzoeksgeld wordt heviger en vergt steeds meer tijd. Daar komen de enorme groei van het aantal studenten en de krappe budgetten nog bovenop.
In uw stuk staat dat universitaire studenten 'anders dan in het hoger beroepsonderwijs' een kritische attitude moeten aanleren. Hoeft dat in het hbo dan niet?
'Het is belangrijk genoeg om studenten scherp te laten kijken in deze tijden van ‘fake news’. Ze moeten een vals bericht kunnen lezen en meteen zien dat het niet waar is. Ook als je naar het conservatorium gaat of verpleegkundige wordt, moet je kritisch leren nadenken – maar dat is toch anders. Het gaat mij erom hoe je zoiets leert op academisch niveau.'
U wilt liever niet dat universitaire docenten alleen onderwijs geven. Maar wat is er eigenlijk mis mee om bijvoorbeeld jonge wetenschappers na hun promotie les te laten geven zonder dat ze onderzoekstaken hebben?
'Het kan, maar wij vinden dat je er voorzichtig mee moet zijn. Nood breekt wet: in het voortgezet onderwijs geeft iemand ook weleens wiskunde in de examenklassen zonder bevoegdheid, omdat er nu eenmaal een tekort is, maar daarmee is het nog niet wenselijk. In de bacheloropleidingen kun je docenten zonder onderzoekstaak best gebruiken, zeker bij grote opleidingen als psychologie, sociale wetenschappen en rechten, maar vooral in de masteropleidingen wordt het lastig. Je kunt ze trouwens niet zomaar voor een collegezaal zetten, je zult ze moeten begeleiden.'
Ontstaat het probleem niet vooral omdat onderzoek aan de universiteit meer aanzien heeft dan onderwijs?
'Het speelt voor een deel op operationeel niveau, inderdaad. Universiteiten voeren er ook discussies over. Onderwijs geven zou vanzelfsprekend moeten zijn.'
De KNAW is een genootschap van wetenschappers. Zouden er misschien ook uitstekende docenten lid moeten worden?
'Dat is geen makkelijke vraag. De KNAW is de stem en het geweten van de wetenschap en vervult die rol al tweehonderd jaar. Maar hoe wij onze leden selecteren is zeker iets wat binnen de KNAW besproken wordt.'
Volgens uw discussiestuk kan het lesgeven ook vruchtbaar zijn voor het onderzoek zelf. Heeft u weleens meegemaakt dat studenten u op een idee brachten?
'Jazeker. Ik geef bijvoorbeeld colleges over complexe netwerken aan wiskundigen, natuurkundigen en informatici. Soms zie je de informatici worstelen met de wiskundige aanpak en dan hebben ze opeens een slimme technische oplossing waar ik nog helemaal niet aan gedacht had. Ze komen soms met heel frisse gezichtspunten.'
