De avond begint met een geschiedenislesje. Via de befaamde Italiaanse kunstenaar Rafaël voert Van Ewijks betoog naar de eerste satirische tekeningen over Napoleon. Al vroeg was de kracht hiervan bekend. ‘Deze afbeeldingen doen mij meer schade dan een dozijn generaals’, zou de kleine keizer wanhopig hebben uitgeroepen.
Door de opkomst van kranten nemen cartoons pas echt een hoge vlucht. Zonder strips of getekende grappen geen courant. Als de oplages van diezelfde kranten door de komst van het internet vanaf de jaren 90 sterk achteruitgaan, komen ook de cartoons in de verdrukking. Tekenend is The New York Times, toch het summum van de journalistiek, die vorig jaar volledig stopte met politieke cartoons. Daar lag overigens ook een andere reden aan ten grondslag: een spotprent over Donald Trump gaf dusdanig veel commotie, dat de krant het niet meer aandurfde om politieke cartoons te publiceren.
Rat en Muis
Internet bood ook kansen, weet Van Ewijk. ‘Een cartoonist kan zijn eigen publiek vinden op een heel specifiek onderwerp.’ Zelf begon hij als tekenaar bij UT-Nieuws, de voorloper van U-Today. Zijn eerste twee personages waren de knaagdieren Rat en Muis. Naar verloop van tijd koos Van Ewijk voor een andere stijl. ‘Ik voelde mij beperkt door de cast van twee personages. Ook wilde ik zonder tekst en met kleur gaan tekenen.’
(Rat en Muis, archetypes van de luie student. De twee knaagdieren figureerden in de eerste cartoons van LUVANE.)
Zijn nieuwe stijl, bekend van de cartoons op de website van U-Today, kenmerkt zich volgens Van Ewijk door de Klare Lijn, een stijl die door Hergé werd geïntroduceerd in zijn wereldberoemde Kuifje-strips. De dunne benen en oogjes van de oude Disney-figuurtjes dienden eveneens als inspiratie voor Van Ewijks cartoons. Gooi daarover nog een sausje van art deco en Japanse prentkunst en je hebt de nieuwe stijl van LUVANE.
Selfiestick
Van Ewijk toont het publiek op twee whiteboards hoe de clou van zijn cartoon gaandeweg tot stand komt. ‘Ik begin vaak gewoon met tekenen, dan volgt de grap vanzelf.’ Twee zaken zijn volgens hem cruciaal. Wat is de doelgroep? En: komt de boodschap, in dit geval de grap, over op het publiek? Soms gaat het fout. Zo tekende Van Ewijk eens een gans met een selfiestick bij de UT-hoofdingang. ‘Sommige mensen dachten dat het om een geweerloop ging, gericht op de ganzen. Het is niet heel handig om een geweer op je eigen universiteit te richten.’
(Ganzen bij de ingang van de UT. Sommigen zagen de selfiestick aan voor de loop van een geweer.)
Een kritische vraag vanuit het publiek. ‘Er zijn hier een aantal elitaire bestuurders die besloten hebben om Engels te gaan spreken op de UT. Waarom maak je in je cartoons geen karikatuur van deze personen?’ Hij probeerde het wel eens, legt Van Ewijk uit, terwijl er op het scherm een tekening van Van der Chijs en Palstra verschijnt. ‘Maar het hoort niet echt bij mijn stijl. Ik wil niet het imago van iemand die anderen afzeikt. Dat blijft aan je kleven.’
(Schets van Victor en Thom. Deze cartoon haalde het uiteindelijk niet tot de website van U-Today.)
Wat wil hij dan wel? Een van zijn doelen is een brug slaan tussen wetenschap en samenleving. Van Ewijk tekent naast U-Today inmiddels voor verschillende andere afdelingen binnen de UT. ‘Neem een conferentieposter. Die zijn vaak ontzettend saai. Een goede cartoon kan het vaak interessante onderwerp voor een breed publiek aantrekkelijk maken.’
Wie het na Van Ewijks verhaal eens zelf wil proberen, valt met zijn neus in de boter. Op 3 en 24 februari geeft de cartoonist een workshop cartoons maken. De eerste tip gaf Van Ewijk gisteravond alvast: ‘In een goede cartoon draait het allemaal om overdrijving.’
(Cartoon over de welbekende Swapfietsen op de campus. Een geslaagde cartoon volgens Van Ewijk vanwege de herkenbaarheid.)
