Waarom bouwde de UT het ‘House of Integrity’?
Dan moeten we even een stukje terug in de geschiedenis. In de loop van 2017 kwam het onderwerp integriteit meer en meer op de voorgrond, door meerdere hoofdrolspelers. Zo gooide hoogleraar Vanessa Evers de knuppel in het hoenderhok met haar persoonlijke verhaal onder de hashtag #MeTooUT op U-Today. En integriteit stond al snel hoog op het prioriteitenlijstje van toenmalig rector Thom Palstra.
Niet alleen binnen de UT kwam de boel toen in een stroomversnelling. Op Europees en Nederlands niveau was rond diezelfde tijd een nieuwe gedragscode voor wetenschappers in de maak. ‘Er waren bewegingen gaande waar je als UT in mee moet’, vertelt Te Kulve. ‘Denk alleen al aan onderzoek dat meegefinancierd wordt door bedrijven. Je hebt immers als instelling de zorgplicht om je mensen in staat te stellen integer te handelen.’
Het huis van integriteit komt dus niet alleen voort uit wet- en regelgeving, maar ook vanuit de aangescherpte aandacht binnen de UT voor normen en waarden, stelt Te Kulve. ‘Dit programma was niet bedoeld omdat de UT niet integer is, maar om integriteit op de UT verder te versterken. We willen als geloofwaardig en betrouwbaar baken in de maatschappij worden gezien.’ En, vult zijn collega Lemmens-Krug aan: ‘Wetenschappelijke integriteit was én is sinds jaar en dag een kernwaarde van de wetenschap, net als academische vrijheid. Nieuw is dat we de integriteitsnormen expliciet maken, in bijvoorbeeld gedragscodes of een klachtenregeling.’
Wat is er de afgelopen jaren allemaal opgebouwd?
Dat is een flinke waslijst – en uiteraard begon de UT niet met een blanco vel papier, maar waren er bijvoorbeeld al vertrouwenspersonen en klachtencommissies. Om het behapbaar te houden, maakt de UT onderscheid tussen ‘wetenschappelijke integriteit’, ‘sociale integriteit’ en ‘zakelijke integriteit’.
Op het gebied van wetenschappelijke integriteit heeft de UT bijvoorbeeld een Research Ethics Policy, een onderzoeksdatabeleid en een regeling voor intellectueel eigendom. Onder sociale integriteit vind je protocollen op het gebied van agressie, persoonlijke relaties op de werkvloer en ongewenst gedrag. Bij zakelijke integriteit, denk dan vooral aan gedragscodes op het gebied van goed bestuur, ICT en internetgebruik.
Naast de protocollen, biedt de UT een tiental cursussen en workshops op het gebied van integriteit, van een ‘active bystander training’, ‘Data management bootcamp’, ‘Superb supervision’ tot de welbekende voorstelling MindLab.
En, niet te vergeten, het netwerk dat er is om integriteit te waarborgen, waaronder vertrouwenspersonen, studentendecanen, een ombudspersoon, een vijftal ethische onderzoekscommissies, een klachtencommissie, een manager integrale veiligheid en een knowledge safety officer.
Al die gedragscodes en commissies, is dit niet vooral een papieren realiteit?
Dat valt reuze mee, als je Te Kulve moet geloven. Het onderwerp staat volgens hem hoog op de agenda van de UT en hij is trots op wat er inmiddels al is opgebouwd binnen het ‘House of Integrity’. Waar het volgens hem op neerkomt is dat UT’ers ‘het goede gesprek’ aangaan, of het nou om dubieus datapunt gaat of om een collaboratie met een Chinese universiteit. ‘Daar bieden we in feite nu een hele gereedschapskist voor aan.’
Wat heb ik – als student of medewerker – hier aan?
Vooral duidelijkheid, zegt Lemmens-Krug. ‘Het House of Integrity biedt houvast, zeker met het oog op de dagelijkse interactie. Zo is het onderwerp kennisveiligheid uit zichzelf al een grijs gebied. En een discussie over wetenschappelijke integriteit – een verkeerd datapunt of plagiaatkwestie – kan uitgroeien tot een sociale integriteitskwestie. Daarom is het belangrijk dat we aandacht hebben voor die grensvlakken en een open gesprekscultuur creëren, zodat dingen zich niet opstapelen. En dat UT’ers hun weg weten te vinden naar de juiste personen. Soms is dat een luisterend oor van een leidinggevende, collega of studentendecaan. In andere gevallen kan de ombudspersoon als mediator optreden, of heb je juist behoefte aan een klachtencommissie.’
Is het ‘House of Integrity’ nu af?
Het huis is nooit af, zegt Te Kulve. ‘Omdat integriteit continu aan verandering onderhevig is, door maatschappelijke, politieke en culturele ontwikkelingen en veranderende normen en waarden. Of het nou binnen de UT, in Nederlandse of internationale context is, het roept continu nieuwe vragen op en blijft daarom ook continu aandacht vragen.
De belangrijkste volgende stap is om mensen in het huis te krijgen. ‘Zodat integriteit meer onderdeel wordt van de dagelijkse interactie, dat mensen hun weg weten te vinden naar het netwerk en het thema niet handelingsverlegen of apathisch benaderen’, zegt Lemmens-Krug. Kortom, om trouw te blijven aan de analogie: ‘Het huis moet een thuis worden voor de UT-gemeenschap.’
