Begin 2020 stapte protestbeweging WOinActie, samen met vakbonden AOb en FNV, naar de arbeidsinspectie. Ze deponeerden ruim 700 meldingen van structureel overwerk bij de universiteiten. De arbeidsinspectie stelde een onderzoek in naar de ‘psychosociale arbeidsbelasting’. Daarin betrok ze ook eerdere signalen over wangedrag en intimidatie in de wetenschap.
Symptoombestrijding
De vele plannen tegen de werkdruk gaan vermoedelijk niet genoeg helpen, was deze zomer al de conclusie. Ze zijn te zeer gericht op het individu, terwijl de bron van de problemen niet wordt aangepakt. De inspectie sprak van een risico op ‘symptoombestrijding’.
De universiteiten zelf noemden de onderfinanciering door het ministerie en het tekort aan onderzoeksubsidies als belangrijke oorzaak. Maar aan wezenlijke veranderingen die de universiteiten zélf konden doorvoeren ontbrak het nogal volgens de inspectie.
Ongewenst gedrag
Een ander kritiekpunt was dat de universiteiten te weinig aandacht besteden aan ongewenst gedrag en discriminatie. Vaak is niet duidelijk wie er verantwoordelijk en bevoegd is voor het aanpakken ervan. Ook lijkt de nazorg voor slachtoffers niet goed geregeld.
Demissionair minister Van Engelshoven concludeert nu dat het personeelsbeleid van de universiteiten beter kan. Ze wil met hen in gesprek over onder meer de academische werkcultuur, de vele tijdelijke contracten en andere ongewenste prikkels in het systeem.
Nieuw kabinet
Verwijzend naar onderzoek van PwC en de commissie-Weckhuysen erkent ze dat de extra financiële middelen waar de universiteiten om vragen nodig zijn om de problemen rond werkdruk, aanvraagdruk en stress te verlagen. Maar de besluiten daarover laat ze aan een nieuw kabinet.
Net als de arbeidsinspectie benadrukt ze dat extra middelen alleen niet voldoende zijn. 'Ook binnen budgettaire grenzen moet er een gedegen aanpak zijn van werkdruk en werkstress, in een veilige omgeving waarin geen sprake mag zijn van discriminatie en intimidatie.'
Aanvraagdruk
Van Engelshoven reageerde ook op een actieplan van onderzoeksfinancier NWO en universiteitenvereniging VSNU om de aanvraagdruk – en daarmee de werkdruk – bij onderzoekers te verlagen. Ze beschouwt de genomen maatregelen als 'eerste stappen die een stevig vervolg verdienen.'
