Allereerst de cijfers. Kunnen we Twente beschouwen als een krimpregio, een term die weleens rondzingt? Het is door de Rijksoverheid in ieder geval niet aangemerkt als ‘anticipatie’- of krimpgebied en de bevolking is de afgelopen jaren geleidelijk gegroeid naar zo’n 634 duizend inwoners. En terwijl het Centraal Bureau van de Statistiek en het Planbureau voor de Leefomgeving richting 2035 in enkele Twentse ‘plattelandsgemeentes’ krimp verwachten, kan met name de Gemeente Enschede forse groei verwachten.
Zorgen zijn er wel enigszins over bovengemiddelde vergrijzings- en ontgroeningscijfers in de regio. Maar de schoen lijkt meer te wringen in de krapte op de arbeidsmarkt. Volgens de meest recente Twentse Arbeidsmarktmonitor, bestaat er ‘voor twee derde van de beroepsgroepen een grote vraag naar personeel’. Een greep uit de Twente Index van vorig jaar bevestigt dat beeld: ‘Van de 12.000 openstaande vacatures in Twente in het derde kwartaal van 2021 behoort een groot deel (4.300) tot de beroepsklasse ‘technisch’.’ Met andere woorden: de vraag naar (technisch) talent is fors.
‘Juichen ambitie toe’
Met die cijfers in het achterhoofd, komen de woorden van Subramaniam – de drang om technisch talent op te leiden, met name voor de regio – niet volledig uit de lucht vallen. ‘Mijn primaire reactie is dat we deze ambitie van de universiteit flink moeten toejuichen. Dit is ontzettend hard nodig voor de regio’, zegt Victor-Jan Leurs. Hij is directeur van de Twente Board, een sociaaleconomisch samenwerkingsverband van ondernemers, overheid en onderwijsinstellingen, waarin de UT een voorname positie heeft.
'Het is niet de vraag óf de UT moet groeien, het is wat mij betreft een must'
‘Het is goed dat Vinod deze ambitie uitspreekt’, vervolgt Leurs. ‘We hebben namelijk een enorm tekort aan technisch talent, zowel op mbo-, hbo- als op wo-niveau. Het is daarom niet de vraag óf de UT moet groeien, het is wat mij betreft een must. De ambitie van de UT komt immers voort uit de ambitie van de regio. Die koppeling maken we met elkaar. We hebben een gedeelde verantwoordelijkheid om te bouwen aan een groene en technologische topregio.’
Paul Koch, manager bij VDL Enabling Technologies Group in Almelo, juicht eveneens de groeiambitie van de UT toe. ‘Onze vestiging heeft al groei achter de rug, mede dankzij instroom van afgestudeerden vanuit de UT en Saxion. En onze behoefte neemt alleen maar toe. We zitten in een sterk groeiende semiconductormarkt, dus het is absoluut van belang dat we meegroeien. Dus wij juichenhet zeker toe als de UT meer technisch talent opleidt.’
Talent behouden
Een blik studenten opentrekken, opleiden en door laten stromen naar het regionale bedrijfsleven. De realiteit is echter weerbarstiger in Twente. Zo stelden de studenten van het Keeping Talent in Twente-project in 2018 al de braindrain vast. ‘We leiden studenten met volle overgave op, maar ze kiezen ervoor om na hun afstuderen te vertrekken, ook al willen lokale bedrijven heel graag dat ze blijven’, lichtte toenmalig UT-student Sevim Aktas het onderzoek toe. Dat beeld herkent Leurs anno 2022 nog steeds. ‘Ondanks veel initiatieven zien we nog steeds de neiging dat mensen na hun studie naar een groot bedrijf in het westen gaan. Zichtbaarheid is een probleem. Als studenten bekender zouden zijn met het technische MKB in Twente en de kansen die hier liggen, dan zouden we meer talent voor de regio kunnen behouden.’
'Het is natuurlijk niet alleen aan de UT om werk te maken van het talentvraagstuk'
Leurs hamert daarom nogmaals op het belang van samenwerking. ‘Wat ik het belangrijkste vind, is dat we de talentopgave samen oppakken. Het is niet het één of het ander, of-of. Het gaat erom dat we én opleiden én zorgen dat we talent behouden. Want het is natuurlijk niet alleen aan de UT om werk te maken van het talentvraagstuk. We moeten het in de hele keten doen, met z’n allen: UT, Saxion, ROC, het bedrijfsleven, en de gemeentes.’
Numerus fixus
Concrete ideeën heeft hij daar ook over. ‘Allereerst moeten we veel eerder beginnen om talentvolle studenten te interesseren voor technische studies. Dat ze in een vroeg stadium – in het voortgezet onderwijs – de juiste keuze maken. Ergens is het krom dat iemand op veertienjarige leeftijd al moet kiezen voor een profiel en vakkenpakket. Die keuze heeft enorme gevolgen voor later – bijvoorbeeld het niveau wiskunde dat je gaat doen. Meer en betere voorlichting op vo-scholen is daarom al een belangrijke stap die we kunnen nemen. De onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven kunnen daar allemaal een rol in spelen.’
Ook wijst Leurs op de koppeling tussen opleidingen en het regionale werkveld. ‘We moeten nog veel beter in beeld krijgen waar de behoefte van het bedrijfsleven ligt, om te zorgen dat opleiding en beroep nog beter bij elkaar aansluiten’, zegt Leurs, die zich begripvol opstelt ten opzichte van de interne groeipijnen bij UT-opleidingen. ‘We snappen goed dat de kwaliteit van het onderwijs leidend moet zijn en we begrijpen dat het qua capaciteit voor de opleiding behapbaar moet blijven. Bovendien kunnen we veel beter studenten koppelen aan stages en afstudeeropdrachten van regionale bedrijven. We moeten daarom zeker niet alleen in kwantiteit denken. Maar zo’n numerus fixus als bij computer science, dat is killing voor Twente.’
'We zien dat bedrijven moeite hebben zichzelf in de markt te zetten'
Klik met bedrijf
Het is ook niet zo dat er geen initiatieven zijn voor talentbehoud. Zo startte bijvoorbeeld in 2018 TalentIT. ‘Een organisatie die bemiddelt tussen bedrijven met een IT-behoefte en studenten met een IT-studie’, legt Annemarijn Quittner van TalentIT uit. ‘De student zoekt naar ervaring, het bedrijf naar talent. Wij proberen te matchen op persoonlijkheid, om ervoor te zorgen dat deze studenten een goede klik hebben en zich thuis voelen binnen de bedrijfscultuur.’
Dat het lokale bedrijfsleven worstelt om studenten aan zich te binden, herkent ze. ‘In Twente heb je heel veel MKB. Die kleinere bedrijven hebben niet allemaal een HR-medewerker die aan recruitment kan doen, of een ingang heeft op de UT. Bovendien zien we dat bedrijven moeite hebben zichzelf in de markt te zetten. Dat is ook niet zo gek; als je een bedrijf hebt dat websites bouwt, wat onderscheidt je van andere bedrijven die websites maken? TalentIT probeert het gat tussen regionaal bedrijf en student te dichten, met bijbanen en stage- en afstudeerplekken.’ Met succes, lijkt het. Waar het initiatief startte met vijf partners, zijn dat er nu vijftig. En er zijn inmiddels al meer dan honderd ‘matches’ gemaakt tussen bedrijf en student.
'Vind maar eens mensen die hier komen én blijven'
Hek om Twente
Ondanks zulke succesverhalen is het behouden van talent voor de regio geen sinecure, weet Koch. ‘De UT heeft een zekere aantrekkingskracht. Maar vind maar eens mensen die hier komen én blijven’, zegt hij. ‘Vorig jaar hadden we hier een afstudeerder vanuit de UT, die cum laude afstudeerde. Natuurlijk wilden we hem een baan aanbieden, maar hij vertrok naar een bedrijf in de Randstad. Het was niet dat we een slecht aanbod hadden, of geen internationale werkomgeving of geen ontwikkelingsmogelijkheden boden. Het was dat het sociaal-culturele aanbod in Twente volgens hem wat tegenviel. Ook zulke aspecten moeten we dus in de breedte beter organiseren als regio.’
‘Uiteindelijk komt het neer op een goede samenwerking’, vult Quittner aan. ‘De UT is goed in studenten opleiden. Of ze ook behouden blijven voor de regio, dat vereist van meer partijen inspanning. Nu de UT steeds meer internationale studenten opleidt, kan je zoals een van onze partners ervoor kiezen om intensieve begeleidingstrajecten Nederlands aan te bieden, of je bedrijfscultuur op een andere manier aanpassen aan internationaal talent. Er is geen silver bullet voor het talentvraagstuk. Maar je kan ook geen hek om Twente heen zetten.’
Leurs besluit: ‘Je moet niet alleen maar klagen dat talent niet naar je toe komt. Je moet ruimte bieden, talent faciliteren. Als alle partijen in de regio hun verantwoordelijkheid nemen – net als de UT – dan gaan we daar over een aantal jaar de vruchten van plukken. Daar ben ik heilig van overtuigd.’
