Al bijna een jaar is het aantal internationals op Nederlandse universiteiten een van de discussiepunten in de landelijke politiek. Verschillende partijen, zoals Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt, maken zich zorgen over het aantal internationale studenten dat naar Nederland komt. Een meerderheid van de politieke partijen, van links tot rechts, steunde een motie die vraagt om het gebruik van de Engelse taal op universiteiten te verminderen.
'Nederlandse politiek steeds negatiever'
Met deze ontwikkelingen als achtergrond voor de politieke discussie, hielden zes onafhankelijke nieuwsmedia van de universiteiten van Groningen, Utrecht, Nijmegen, Delft, Wageningen en Twente een enquête onder internationale studenten en medewerkers. De enquête werd ingevuld door ongeveer 1330 respondenten, waarvan 100 respondenten UT-studenten en -medewerkers waren.
Uit de resultaten blijkt dat internationale studenten en medewerkers op Nederlandse universiteiten zich minder welkom voelen dan toen ze arriveerden. Ruim 70 procent van de studenten en medewerkers voelde zich welkom of zelfs zeer welkom toen ze naar Nederland kwamen. Nu is dat nog maar 55 procent. Ondertussen is het aantal mensen dat zich (zeer) onwelkom voelt gestegen van 16,5 naar 25 procent. De cijfers van de Universiteit Twente volgen deze trend; eerst voelde 68 procent zich (zeer) welkom. Dit percentage is gedaald naar 40 procent.
Als verklaring voor hun perceptie geeft ongeveer 50 procent van de studenten en medewerkers aan dat de Nederlandse politiek steeds negatiever wordt over internationals. Ongeveer 30 procent van de respondenten geeft aan dat de media negatief zijn over internationals.
'Dom, populistisch, kortzichtig'
Een meerderheid van de respondenten is op de hoogte van de maatregelen van het kabinet om het aantal internationale studenten te beperken. Meer dan 90 procent van de respondenten heeft er op zijn minst van gehoord. En meer dan 80 procent van de respondenten is op de hoogte van de beweging om het gebruik van de Engelse taal terug te dringen.
De gevoelens over de politieke discussie zijn gemengd, zo blijkt uit de open antwoorden in de enquêteresultaten. Veel respondenten zeggen dat het 'dom', 'populistisch' en 'kortzichtig' is. Anderen gaan er wat dieper op in: 'Ik denk dat het zelfmoord is voor de Nederlandse samenleving als ze internationalisering terugdringen. Nederland staat vandaag de dag bekend als een zeer gewild land, juist vanwege de openheid op het gebied van internationalisering in het verleden', zegt een Indiase academische medewerker.
'Ik begrijp niet waarom ze zoveel mensen hebben aangetrokken en veel geld hebben gevraagd en nu van gedachten zijn veranderd. Ik denk dat ze de mensen wel nodig hebben, dit land heeft een gebrek aan werknemers en een vergrijzende bevolking', voegt een Mexicaanse masterstudent toe. En een Amerikaanse masterstudent zegt: 'Ik denk dat het logisch is dat de overheid voorrang wil geven aan Nederlandse studenten, maar het lijkt me nogal beperkend om taalquota in te voeren binnen de opleidingen. Zo'n maatregel zal de internationale populaties drastisch doen afnemen, zozeer zelfs dat de universiteit moeite kan gaan krijgen om bepaalde opleidingen te vullen, zoals die van de faculteit ITC.'
indicatieve onderzoeksresultaten
Vanwege het (open) karakter van de enquête en het totale aantal respondenten kunnen de resultaten als indicatief worden geïnterpreteerd. Deze resultaten geven inzicht in de gevoelens van internationale studenten en medewerkers aan de Universiteit Twente en andere Nederlandse universiteiten.
Je welkom voelen
De meeste respondenten voelen zich meer welkom binnen de universiteit dan daarbuiten: ongeveer de helft van de respondenten geeft de voorkeur aan de academische wereld, terwijl 37 procent geen verschil ervaart. 'De universiteit staat positiever tegenover internationalisering, dus het voelt als een veiligere plek om een immigrant te zijn', reageert een Amerikaanse ondersteunende medewerker aan de UT. Binnen de universiteit is er een gemeenschapsgevoel, en ook al spreken we niet allemaal dezelfde taal, we hebben toch iets gemeen. Buiten de universiteit kan het soms een uitdaging zijn om contact te leggen met autochtone Enschedeërs', vult een Spaanse bachelorstudent aan. En volgens een Duitse promovenda 'lijkt de UT ondanks de nationale druk toch te proberen internationaal te blijven'.
Toch is er ook kritiek of de omgeving van de UT zelf wel zo gastvrij is. 'Binnen de universiteit veinzen mensen een aardig gezicht naar buitenlanders. Buiten de universiteit pesten Nederlanders andere gekleurde mensen gewoon direct, zonder consequenties', merkt een Chinese promovenda op. Studenten spreken van een kloof tussen Nederlandse en internationale studenten. 'Op de universiteit gaan Nederlanders om met Nederlanders, en mijn master bestaat voornamelijk uit Nederlandse studenten', zegt een Griekse masterstudent. En een Oekraïense bachelorstudent voegt toe: 'Mensen zien je pas als mens als je Nederlands spreekt.'
Nederland verlaten?
Volgens de enquêteresultaten spreekt ongeveer 17 procent van de internationals min of meer vloeiend Nederlands, terwijl nog eens 40 procent een beetje Nederlands spreekt. Van de respondenten die geen of een beetje Nederlands spreken, is meer dan de helft zeker bereid om de taal te leren. Slechts 6 procent zou de Nederlandse taal niet willen leren.
Ongeveer 30 procent van de respondenten denkt erover om Nederland te verlaten vanwege het internationaliseringsdebat. Niet alle internationals maken plannen om Nederland te verlaten vanwege het internationaliseringsdebat. Postdocs en promovendi zijn het meest bereid om te blijven, terwijl overig academisch personeel iets meer aan vertrek denkt. 'Ik wil niet weg, maar ik ben bang dat ik misschien wel moet vanwege onvoldoende taalvaardigheid', zegt een wetenschappelijk medewerker. 'Ik heb niet de capaciteit om Nederlands te leren op een manier die ik zou kunnen onderwijzen', zegt een Duitse wetenschappelijk medewerker. En een Duitse masterstudent zegt: 'Ik wil niet in een land blijven dat minder internationals wil.'
Onzekerheid
Uit de enquêteresultaten blijkt ook dat studenten en medewerkers zich gemiddeld neutraal tot weinig zorgen maken over hun positie aan de universiteit. Aan de Universiteit Twente maken de respondenten zich echter meer zorgen dan aan de andere universiteiten die deelnamen aan de enquête. Kijkend naar de open antwoorden op de vraag 'Kun je uitleggen waarom je anderen wel of niet zou aanraden om hier te werken of studeren?', delen de UT-respondenten hun onzekerheid.
'Ik heb de afgelopen jaren een erg goede ervaring gehad om hier te studeren, maar als de huidige trend zich voortzet, weet ik niet zo zeker of het nog hetzelfde wordt', zegt een Duitse masterstudent. 'Het is nog steeds mogelijk om te werken en te wonen als je niet goed Nederlands spreekt, maar de Nederlandse politiek wordt steeds vijandiger tegenover niet-Nederlanders', voegt een Turkse academische medewerker toe.' En, besluit een Mexicaanse promovendus: 'Ik zou niet tegen of voor adviseren. Ik zou alleen heel duidelijk maken dat integreren in de Nederlandse samenleving niet zo gemakkelijk is.'
