Fischer en Acar zijn beiden lid van de Jonge Akademie van de UT, een gemeenschap van jonge academici. Ze vulden onlangs de enquête van U-Today in over het internationaliseringsdebat. En willen hun mening over de kwestie en de verkiezingsuitslag uitdiepen. Hun huidige sentimenten samengevat: 'bang' en 'bezorgd'.
'Beloften worden niet nagekomen'
'Het internationaliseringsdebat is een onderwerp dat me zorgen baart als buitenlander die in een ander land werkt', zegt de Duitse Caroline Fischer, universitair docent bij de vakgroep bestuurskunde (faculteit BMS). 'Ik kwam hier om bepaalde redenen, onder andere omdat Nederlanders open, inclusief en gastvrij zijn. Dat is wat me in het verleden altijd opviel op conferenties; Nederlandse academici zijn altijd erg gastvrij, inclusief en zeer internationaal georiënteerd.'
'Het debat werpt de vraag op of ik in de toekomst nog wel geschikt ben om hier les te geven' - Caroline Fischer
Het internationaliseringsdebat begon vorig jaar rond deze tijd. En de discussie kwam het afgelopen jaar niet tot stilstand. 'Het is een debat dat invloed heeft op mijn werk, omdat het ook de vraag opwerpt of ik in de toekomst nog wel geschikt ben om les te geven, mochten bepaalde plannen werkelijkheid worden', zegt Fischer. 'En het zit ook in andere maatregelen, zoals Pieter Omtzigt die voorstelt om het belastingvoordeel van 30 procent voor expats af te schaffen. Dat zou mij persoonlijk raken.'
Toch zegt Fischer dat ze 'niet de persoon in de slechtste positie' is. 'Voor mij is de situatie wat dubbelzinnig. Ik kom uit Duitsland en ik kan redelijk Nederlands verstaan, vooral het dialect hier vlakbij de grens. En als ik op straat loop, ben ik niet degene die vreemd wordt aangekeken. Toch werden er ten tijde van mijn sollicitatie beloftes gedaan. Beloftes die op een bepaalde manier niet zijn nagekomen, als ik kijk naar de situatie op dit moment.'
'Narratief veranderd'
Canan Acar, universitair docent bij de vakgroep Thermal Fluid Engineering (ET-faculteit), zegt dat ze bang is voor de gevolgen van de recente verkiezingen. 'Ik vrees voor deze beweging in de Nederlandse politiek. Ik kom oorspronkelijk uit Turkije, dus ik heb populistische politici de overhand zien krijgen. Maar ik had niet verwacht dat dit in Nederland zou gebeuren. Er was een paar jaar lang een zwakkere economie en nu krijgt een nogal radicaalrechtse leider met extreme ideeën de meeste stemmen.'
Acar vreest dat de politieke sentimenten hun weerslag vinden in de gangen, kantoren en collegezalen op de campus. 'Toen ik hier in 2021 kwam, was ik zo blij om opgenomen te worden in een gemeenschap. Zoals veel internationale academici liet ik mijn leven achter me om hier iets nieuws op te bouwen. Ik heb gewerkt in de competitieve en giftige academische wereld van Noord-Amerika. Hier in Nederland voelde ik me geaccepteerd en thuis. Dat was het unique selling point van Nederland. Maar nu is het narratief veranderd.'
De Koran vergelijken met Mein Kampf
Beide jonge academici geven voorbeelden van dat veranderende narratief. 'Je ziet het verschuiven in de kleine dingen. Als je kijkt naar sommige officiële e-mails die worden verstuurd. Vroeger werden ze eerst in het Engels geschreven en daarna in het Nederlands. Sinds de internationaliseringsdiscussie en de gesprekken over een nieuw parallel tweetaligheidbeleid, merk ik dat Engels niet langer de standaard is.' Een beetje scrollen is klein bier vergeleken met andere zaken, zegt Fischer. 'Ik heb het geluk in een zeer internationale omgeving te werken. Maar ik ken internationale collega's die ervoor moeten knokken dat er Engels wordt gesproken tijdens vergaderingen. Als dat is hoe het voorgestelde parallelle tweetaligheidsbeleid er in de praktijk uit zal zien, vrees ik dat het veel jonge academici zal schaden.'
'Collega's beginnen de verkiezingsuitslagen uit te leggen, te rationaliseren en in sommige gevallen te rechtvaardigen' - Canan Acar
Acar heeft meer schrijnende voorbeelden. 'Neem de discussie over het schrappen van het belastingvoordeel van 30 procent. Ik hoorde een collega zeggen dat dit belastingvoordeel niet eerlijk is. In de academische wereld hoop ik dat de arbeidsovereenkomsten robuust genoeg zijn om loonsverlagingen te voorkomen, maar ik heb expatvrienden in het bedrijfsleven die vrezen dat hen precies dat zal overkomen.'
Acar hoort mensen spreken over twee verschillende soorten immigrantengroepen. 'Wat ik te horen krijg is dat ik blijkbaar een van de goeden ben... Alsof er een manier is om immigranten te verdelen in goed en slecht. Wat mij beangstigt is hoe de sentimenten door elkaar gehaald worden. Ik heb geen sterk religieuze achtergrond en ik gruwel net zo van religieus extremisme als ieder ander. Maar ik hoorde iemand in deze wandelgangen de Koran vergelijken met Mein Kampf. Hoe kan dat acceptabel zijn?'
Perfecte storm
Zowel Acar als Fischer vindt het zorgelijk als opmerkingen als deze vanzelfsprekend worden. 'Collega's beginnen de verkiezingsuitslagen uit te leggen, te rationaliseren en in sommige gevallen te rechtvaardigen. Dat Geert Wilders wat milder is geworden in zijn opvattingen', zegt Acar. 'Ik weet dat dingen niet van de ene op de andere dag zullen veranderen, het politieke systeem in Nederland laat dat niet toe. Maar het is de geleidelijke verandering waar ik bang voor ben.'
'Het begint met een provocerende opmerking, maar het kan leiden tot een normalisering van taal die niet normaal is' - Caroline Fischer
'Het is een hellend vlak', vult Fischer aan. 'Het begint met een provocerende opmerking, maar het kan leiden tot een normalisering van taal die niet normaal is, die discrimineert. Wat ook samengaat met deze anti-beweging is de reeds aanwezige competitiviteit in de academische wereld. Er is een schaarste aan banen en beperkte mogelijkheden om carrière te maken. Iedereen vecht nu al voor zijn plaats.'
Combineer de internationaliseringsdiscussie, de verkiezingsuitslag, de concurrentiestrijd in de academische wereld en de huidige financiële problemen van de UT, en zowel Acar als Fischer spreken van een 'perfect storm'. 'Dat het zo veelomvattend is, dat maakt deze situatie nog onzekerder', zegt Fischer.
Zondebokken
De jonge academici vinden het ironisch hoe Nederland momenteel omgaat met internationalisering. 'Zeker gezien de demografische ontwikkelingen. Langetermijntrends laten zien dat de Nederlandse instroom aan universiteiten zal afnemen en dat technische studies het zwaarder te verduren krijgen. Dus dit land heeft al die internationale academici nodig. Als ik een vacature heb voor een promovendus, is er bijna nooit een Nederlandse sollicitant.' Fischer voegt eraan toe: 'De groei die dit land de afgelopen twee decennia doormaakte, was niet mogelijk geweest zonder migranten. Wat je nu ziet is een tendens om de mensen weg te duwen die je juist probeert te behouden. Onder valse voorwendselen.'
'Ik wil uitgesproken steun van deze gemeenschap. Hoe we reageren bepaalt wie we zijn' - Canan Acar
International zijn in Nederland is 'alsof je de huur betaalt, maar geen inspraak hebt', voegt Acar toe. 'Niet alleen voor ons in de academische wereld, maar ook voor expats in het bedrijfsleven. We zijn hier niet om jullie huizen af te pakken of jullie banen te stelen. We willen jullie land verbeteren, onderzoek doen en onderwijs verzorgen, patenten veiligstellen... Alles wat ik doe is in het belang van Nederland. Maar mensen zijn gewoon boos op het systeem en zoeken zondebokken. Ik wil in deze wandelgangen geen begrip horen voor mijn situatie, ik wil uitgesproken steun van deze gemeenschap. Hoe we reageren bepaalt wie we zijn.'
Maar was dat niet precies wat UT-collegevoorzitter Vinod Subramaniam na de verkiezingsuitslag uitsprak? 'Die verklaring werd zeer gewaardeerd. Ik zie dat het college van bestuur iets probeert', zegt Fischer. 'Maar met al die verschillende achtergronden op deze universiteit is diversiteit iets wat je actief moet managen.' Ze constateert een soort 'sociale segregatie onder studenten'. 'De internationale en de Nederlandse studenten mengen zelden en beide groepen hebben de neiging om in hun comfortzone te blijven. De UT zegt heel divers te zijn, maar dat is diversiteit op papier. Er wordt veel gepraat over diversiteit, maar ik denk dat er meer actie nodig is.'
Rechtervleugel in opkomst
Zouden ze overwegen om Nederland te verlaten? 'Op dit moment overweeg ik niet om mijn baan op te zeggen', zegt Fischer. 'Misschien wel, als de gevolgen van het internationaliseringsdebat en het nieuwe taalbeleid te negatief worden. In dat geval zijn universiteiten in Nederland niet de enige plek waar ik kan werken. Maar daar denk ik nu nog niet over na. Mijn belangrijkste vraag is: als ik ergens mijn onderzoek niet meer kan doen, waarom zou ik dan blijven?'
'Ik heb nagedacht over de mogelijkheid om weg te gaan', zegt Acar. 'Dit is het vierde land waar ik werk, na Turkije, de VS en Canada. En in elk land zag ik de rechtervleugel in opmars en zag ik de kansen afnemen om de dingen te doen waar ik goed in ben. Zodra ik niet meer het gevoel heb ergens thuis te zijn, erbij betrokken te zijn en erkend te worden... Als dat weggaat, ga ik weg.'
