De UT schrijft op de service portal dat het om een protestactie gaat. Ergens anders lees ik over een staking. Dus wat is het nou?
Het korte antwoord: een staking. UT’ers doet aanstaande dinsdag mee aan een zogeheten estafettestaking. Die begon op 10 maart in Leiden, vervolgens vond er een staking plaats in Utrecht, Nijmegen, Amsterdam en Groningen. Enschede is op 25 maart aan de beurt.
Het lange antwoord: de vakbonden spreken nadrukkelijk van een staking. De UT ondersteunt de actie en heeft er ook een regeling voor. Maar spreekt dus wel over een ‘protestactie’. Dat is voor een deel een semantisch verschil, maar ook eentje waarbij the devil in the details zit: omdat zo’n initiatief individuen niet ‘onevenredig veel’ mag raken en ‘kritische processen’ zoals tentamens doorgaan, kun je concluderen dat het college van bestuur dit formeel niet ziet als een staking. Een staking zou namelijk zorgen voor een totale ontwrichting, waarmee álles stilligt.
Mag ik staken?
Jazeker, als medewerker mag je staken. Dat is een grondrecht en staat ook vastgelegd in het Europees Sociaal Handvest. Je hoeft dus geen vrije dag op te nemen en je wordt niet ontslagen omdat je gaat staken. Voor studenten geldt: je bent niet in dienst van de universiteit, dus in principe kun je helemaal niet staken. Maar er geldt geen aanwezigheidsplicht op 25 maart, enkele uitzonderingen daargelaten (patiëntzorg en verplichte practica).
De UT houdt wel wat slagen om de arm. Toetsen en tentamens (‘kritische processen’) gaan gewoon door. En medewerkers moeten hun deelname aan de staking afstemmen met hun leidinggevende, in het geval dat iemands aanwezigheid op de UT wel noodzakelijk is. Niet helemaal onvoorwaardelijk dus, maar de UT betaalt de medewerkers wel gewoon door op de stakingsdag. Dat was bij de Hogeschool Utrecht wel anders; medewerkers die langer dan twee uur staakten werden gekort op hun loon.
Wat staat er te gebeuren op 25 maart?
Er zijn eerst wat randactiviteiten, maar het ‘hoofdprogramma’ begint om half 12 op het O&O-plein. Om 13 uur marcheert de menigte van de campus naar het centrum van Enschede, waar onder andere een ‘science fair’ en ‘minicolleges’ plaatsvinden. Afsluiting is bij het gemeentehuis om 17 uur. Dat is het plenaire programma van actiegroep ‘Twente for Protest’, de grote aanjager van de staking. Maar het staat mensen vrij om ook iets anders te doen. Onduidelijk is nog hoeveel deelnemers er zullen zijn.
Hoe verliep de staking in andere steden?
Over de opkomst hadden initiatiefnemers weinig te klagen. In Groningen waren zo’n 2500 aanwezigen, in Leiden waren het er nog enkele honderden meer. Ook in Amsterdam en Utrecht konden ze rekenen op ‘enkele duizenden’ betogers. De recepten waren veelal beproefd en zullen dus ook terug te zien zijn in Enschede: een mars en een bijeenkomst op een centraal plein in de binnenstad.
Waarom wordt er gestaakt?
Bezuinigingen. Die werden al aangekondigd in het hoofdlijnenakkoord van het nieuwe kabinet-Schoof. Zo lag ook de invoering van de omstreden langstudeerboete op tafel en bedroegen de beoogde bezuinigingen op onderwijs en onderzoek grofweg 2 miljard euro. Onder andere na druk van protesten in november en in politiek Den Haag zelf werd een deel van de bezuinigingen – ook de langstudeerboete – teruggedraaid. Maar er staat nog zo’n 1,3 miljard euro aan bezuinigingen overeind; bezuinigingen die de vakbonden en actiegroepen van tafel willen, maar die minister Eppo Bruins niet wil terugdraaien. Daarom wordt er gestaakt.
Wat staat er op het spel?
Toevallig valt de stakingsdag van de UT’ers gelijk met de behandeling van de begroting van het ministerie van OCW in de Eerste Kamer. Een tijdje later ligt de Voorjaarsnota op tafel. Of de stakingsgolf genoeg politieke druk kan uitoefenen om alle onderwijsbezuinigingen terug te draaien, dat is maar zeer de vraag. Na een deal met de regeringspartijen is er in principe een meerderheid in de Eerste Kamer om de bezuinigingen in stand te houden.
