‘Veel wetenschappers, zoals de bekende professor Erik Scherder, houden zich bezig met de vraag hoe mensen gezond en gelukkig oud kunnen worden. Maar stel dat je niet houdt van daldeejen. Of dat je klagen wel lekker vindt. Stel dat het leven tegenzit: de Zwarte Cross houdt op met bestaan, het bier is op of oom Johan trekt bij je in met zijn kaarsencollectie. Hoe kan je dan het verouderen en sterven wat versnellen? In dit praatje geeft neuropsycholoog Femke Nijboer tips welke leefstijl en omgevingsfactoren – wetenschappelijk gezien – je hersencellen het snelst kapot maken en je levensduur verkorten. Praktische, humoristische tips – half in het Nederlands en half in het plat – geïnspireerd door onder andere Hans Dorrestein en Paul Watzlawick.’
De afdeling Marketing & Communicatie van de universiteit had om praatjes gevraagd voor de Zwarte Cross en deze beschrijving stuurde ik op. Nu de festivals weer doorgaan, wil de universiteit er graag haar gezicht laten zien om…. ja, waarom eigenlijk? Studenten te werven? Goodwill te kweken? Het maakt ook geen donder uit, want ik hou van festivals en bier en ga graag mee. Meer rock ’n roll dan dat wordt het ook niet in mijn leven als universitair docent.
Een praatje op een festival is een goede gelegenheid om je communicatievaardigheden te verbeteren. ‘Kats noar de kloten’, de titel van m’n praatje, is een poging het verhaal over hersengezondheid anders te vertellen. Hersengezondheid? Wablief? Het woord alleen al is een hersenkraker.
Pas op: vakjargon in aantocht. Het blijkt dat je je hersenen langer fit kan houden, mogelijk dementie zelfs iets kan vertragen, door je manier van leven aan te passen. Levensmodellen laten zien dat het risico op een dementie voor ongeveer veertig procent afhangt van je leefstijl en zestig procent van andere onbekende factoren (zie infographic in The Lancet, 2017). In ons onderzoeksproject MOCIA nemen we met wetenschappers uit het hele land de proef op de som. Meer dan duizend oudere Nederlanders wordt een multimodale leefstijlinterventie aangeboden, terwijl we kijken naar onder andere cognitieve functie, ontstekingswaarden, hersenen en darmflora. Retespannend als je een neurowetenschapper bent, maar een beetje ver van m’n bed voor de normale Nederlander. Die is al trots als hij twee stuks fruit eet. De proefpersonen die zich tot nu toe aanmeldden zijn een beetje zoals wijzelf: hoogopgeleid en zin om technische snufjes te testen.
Hoe trek je de aandacht van andersoortige mensen? De mensen die soms wel eens denken: ‘Liever te dik in de kist dan een dag niet geleefd’. Of mensen die door armoede of ellende niet eens puf hebben te piekeren over hun leefstijl? Al helemaal niet over een multimodale.
Of misschien hebben die mensen wel gewoon een punt, bedacht ik me ook. Waarom streven naar gezonde hersenen en een langer leven? Ik stal dus het idee van Paul Watzlawick, een Oostenrijkse psycholoog en filosoof. In zijn boek ‘Anleitung zum Unglücklichsein‘ beschrijft hij hoe je zo goed mogelijk ongelukkig kan worden. In de inleiding legt hij uit dat alleen al de wereldliteratuur aantoont dat streven naar ongeluk veel beter is: ‘Dantes Inferno is vele malen genialer dan zijn Paradiso, datzelfde geldt voor Miltons Paradise Lost, waarnaast Paradise Regained ronduit afgezaagd is.’
Hetzelfde wil ik doen voor mensen die geen gezond brein willen. Want wil je werkelijk al je ellende onthouden? Vot met die harsens! Tips zijn dan bijvoorbeeld: zorg ervoor dat je snel gehoorverlies krijgt, bijvoorbeeld op de Zwarte Cross. Met gehoorverlies loop je veel meer kans op dementie. Drink ook veel. Geen water natuurlijk, maar nozemolie, bier en dat soort spul. Minstens 21 eenheden per week, en op de Zwarte Cross per dag! Rook zoveel als je kan terwijl je zit op je bank. Vermijd wandelingen. Als je zo nodig moet trouwen, trouw dan onder je stand, want vooral rijke mensen leven lang en gezond. Liefst dump je zo snel mogelijk je partner en je vrienden. Eenzaamheid tast die hersencelletjes heerlijk aan. Met een beetje geluk ontwikkel je daarbij een depressie. Alle beetjes helpen.
