Prostaatkanker is de op één na meest voorkomende vorm van kanker bij mannen ter wereld. Een van de behandelmethoden is radicale prostatectomie, waarbij de prostaat in zijn volledigheid wordt weggenomen. ‘Dan gaat de prostaat naar de patholoog, die kijkt of er tumorcellen in de snijrand van de prostaat zijn achtergebleven. Dat zou betekenen dat niet alle tumorgedeelten zijn verwijderd bij de patiënt. Bij ongeveer één op de vijf mannen is dat het geval. Bij hoog risicogroepen ligt het percentage zelfs op 38 procent’, legt Olde Heuvel uit.
Cerenkov-licht
Als de rand van de prostaat niet vrij is van tumor is de kans groot dat de kanker terugkomt bij de patiënt, met extra therapie als gevolg. Bovendien duurt het een week voordat de uitslag van de patholoog bekend is. Het promotieonderzoek van Olde Heuvel brengt daar mogelijk verandering in. ‘Ik wil benadrukken dat het om een theorie gaat. Het zit nog in de onderzoeksfase, maar in die theorie kun je met Cerenkov-licht tijdens de operatie onderscheid maken tussen goed weefsel en tumorweefsel. Zodra je nog tumorweefsel in de rand waarneemt, dan is het mogelijk om direct extra weefsel te verwijderen.’
Cerenkov luminescence imaging (CLI) is een techniek die het zwakke Cerenkov-licht kan detecteren, wat indirect afkomstig is van radioactiviteit. Voor leken is het vooral herkenbaar als de blauwe gloed die in kernreactoren hangt. ‘De techniek is eerder gebruikt in de behandeling van borstkanker. Ik ben de eerste wereldwijd die de techniek onderzoekt bij een behandelmethode van prostaatkanker.’
De theorie van Olde Heuvel is in de operatiekamer onderzocht op vijftien patiënten.
Tegenslag
Met de verdediging komt er voorlopig een einde aan het onderzoek van Olde Heuvel, die ook technische geneeskunde studeerde aan de UT. In april start ze als informatie analist bij Topicus Zorg. Haar promotie omschrijft ze als een periode van vallen en opstaan. ‘Ik mag niet klagen hoor. Ik heb de promotie extern uitgevoerd in het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis in Amsterdam. Vooraf schets je een beeld dat altijd optimistischer en rooskleurig blijkt dan de werkelijkheid. Promoveren is voor mij leren omgaan met tegenslagen en verandering van plannen.’
Aanknopingspunten
Olde Heuvel hoopt vooral dat haar onderzoek niet op de plank blijft liggen, maar dat ligt volgens haar niet in de lijn der verwachtingen. ‘De huidige uitvoering is nog niet perfect, maar de techniek heeft zeker potentie. Ik zie voldoende aanknopingspunten. Het onderzoek is ook goed ontvangen in de medische wereld. Het is gepubliceerd in het hoogst aangeschreven tijdschrift binnen de nucleaire geneeskunde. Ik hoop dat er andere promovendi zijn die verder gaan met dit onderzoek. Het uiteindelijke resultaat van de promotie is niet goed in te schatten.’
Olde Heuvel hoopt dat haar promotie er uiteindelijk toe leidt, dat minder dan twintig procent van de mannen een positieve snijrand overhoudt na een radicale prostatectomie. ‘En dat daardoor het aantal extra therapieën ook verlaagd kan worden.’
In haar promotie zette Olde Heuvel ook twee klinische studies op, die ze tevens voltooide. ‘Die studies richtten zich op de beeldvorming binnen de nucleaire geneeskunde en golden als voortraject voor de Cerenkov-techniek. Op congressen in Philadelphia, San Francisco, Barcelona en Düsseldorf heb ik er over mogen vertellen. Dat waren hoogtepunten tijdens de promotie, vooral omdat er enthousiast op werd gereageerd. Overige congressen speelden zich door corona vooral online af.’
Voor de uit Borne afkomstige Olde Heuvel had corona verder amper invloed op haar promotie. ‘Mijn studie op de operatiekamer kwam even stil te liggen, maar ik zat al in de schrijffase toen corona echt invloed begon te krijgen. Mentaal kreeg ik het door corona wel wat moeilijker’, waarmee Olde Heuvel vooral doelt op haar online verdediging. Een slotstuk vanachter de laptop. ‘Dat is niet waar je al die tijd op hoopt, maar het is nou eenmaal niet anders.’
