‘Bij MESA+ moeten de vensters open’

Of het interview tien minuten uitgesteld kan worden? Van den Berg en Rijnders willen eerst overleggen, even het verhaal afstemmen. Misschien is het nieuwigheid: nanotechnologie-instituut MESA+ is het enige instituut nieuwe stijl met twee wetenschappelijk directeuren. ‘We zijn tentoongesteld als gezamenlijke directeuren, vertelt Rijnders. ‘Maar het is geen duobaan. We zijn wetenschappelijk directeur op ons eigen terrein.’ Van den Berg vult aan: ‘Ieder is op zijn expertise het eerste aanspreekpunt en soms overlapt het.’

Toponderzoek

MESA+ is, zo zeggen Rijnders en Van den Berg, uitgegroeid tot een topinstituut op de gebieden materials, fluidics en photonics. ‘Dat is mede te danken aan onze voorgangers David Reinhoudt, Dave Blank en interim Jeroen Cornelissen’, vertelt Rijnders. Maar, op de lauweren rusten is er niet bij. ‘Investeren en duidelijke keuzes maken op de, voor de UT, belangrijke thema’s is noodzakelijk.’

Van Den Berg: ‘Daarom willen we bij MESA+ meer ‘toppers’ halen. Onderzoekers die bijvoorbeeld ERC-gehonoreerd zijn en financiering van het bedrijfsleven meenemen. Denk aan het niveau van hoogleraar ontwikkelingsbiologie Christine Mummery, die in 2015 naar de UT kwam. Deze onderzoekers staan niet iedere dag voor de deur. En als je ze binnen kunt halen, moet je slagvaardig zijn. Die financiële ruimte en toezegging hebben we nu van het CvB gekregen.’

Met het investeren in toponderzoekers zitten Van den Berg en Rijnders op de lijn van universiteitshoogleraar en chief scientific ambassador Dave Blank. Hij zei twee jaar geleden: ‘De universiteit moet meer toptalent aantrekken’. Van den Berg en Rijnders kijken daarbij vooral naar wetenschappers in opkomende onderzoeksgebieden in de thema’s gezondheid, ICT en energie. Concreet noemt Rijnders draagbare sensoren. ‘Daar zit een geweldig potentieel. Als we dat in huis halen, kunnen we beter aansluiten bij het bedrijfsleven. Dan hebben we echt iets te bieden aan toonaangevende ondernemingen op het gebied van medische technologie.’

‘Chips uit het lab halen’

De subsidies en het onderzoek dat deze wetenschappers meenemen, moet voor meer externe financiële middelen zorgen. En dat is nodig, want de UT blijft achter in de tweede en derde geldstroommiddelen. Naast het aantrekken van toponderzoekers, willen de twee wd’s stevig inzetten op Europese netwerken. Van den Berg: ‘Er zijn veel partijen die zaken met MESA+ willen doen. Maar daarvoor moeten we ons fundamentele onderzoek ook vertalen naar de toepassing.’

‘De man of vrouw in de straat is belangrijk voor ons’

Rijnders vult aan: ‘Niet dat we een productielijn opzetten, maar we gaan ons onderzoek waar dat kan vertalen van een proof of concept naar een demonstratie. We halen de chips uit het lab, zodat de industrie ziet waar en hoe ze onze toepassingen kunnen gebruiken. Die partners zoeken we niet alleen in Nederland, maar ook in Europa. Want daar liggen de kansen.’

Rijnders is overtuigd dat die Europese missie slaagt. ‘We vullen elkaar aan’, zegt hij. ‘Albert is toonaangevend op het gebied van biomedische nanotechnologie en fluïdica, ik heb een groot netwerk op het gebied van nanomaterialen en fotonica. En vergeet onze technisch-commercieel directeur Janneke Hoedemaekers niet. Zij jaagt de wetenschappers aan om die stap naar buiten daadwerkelijk te zetten.’  

(Tekst loopt verder onder foto)

Impact in de nieuwe werkelijkheid

Excellente onderzoekers binnenhalen, financiering aantrekken en fundamenteel onderzoek vertalen naar de toepassing. Om dat te bereiken willen de wd’s dat er een buzz ontstaat in het instituut en het NanoLab. Een kleine cultuuromslag staat op stapel. Rijnders zegt bij het – recent aangeschafte - Jura-koffieapparaat: ‘In dit kantoorgedeelte gaat een deel van de muren eruit. We zien een kantoortuin voor ons, met plekken waar je ook in alle rust kunt werken. We willen niet te veel bureaucratie en zo weinig mogelijk hiërarchie. De vensters open, zodat MESA+ impact krijgt op de maatschappij.’

Van den Berg denkt dat de ingrediënten voor die impact aanwezig zijn. ‘MESA+ is aangesloten en betrokken bij de quantum/nano-route in de Nationale Wetenschapsagenda’, zegt hij. ‘Ook de vestiging van het NanoNextNL programmabureau op de UT is een klinkend voorbeeld. Op die kracht kunnen Guus Rijnders en ik verder bouwen.’

'We kunnen good cop, bad cop spelen'

Dat het instituut letterlijk de deuren openzet, geldt niet alleen voor de medewerkers. De wd’s willen burgers betrekken bij nanotechnologie. ‘De man of vrouw in de straat is belangrijk voor ons’, vertelt Rijnders. ‘We leven in een nieuwe werkelijkheid en mensen willen weten wat nanotechnologie daar aan bijdraagt. Kankerdetectie aan de hand van urine heeft bijvoorbeeld directe gevolgen voor mensen. We hebben een verantwoordelijkheid als het gaat om die bewustwording. Dat verhaal over MESA+, en daarmee de UT, gaan we de komende tijd vertellen. Aan onderzoeksfinanciers, bedrijven en de mensen in de straat.’

Het eerste gezamenlijke interview van de wd’s zit er op. ‘Vaak is het handig met z’n tweeën: we kunnen good cop, bad cop spelen’, zegt Van den Berg. ‘Ik zou ieder instituut twee wd’s gunnen.’

Dit artikel is de tweede in de reeks van kennismakingen met de wd's van de 'onderzoeksinstituten nieuwe stijl'. Lees hier het verhaal van de wetenschappelijk directeur van TechMed, Nico Verdonschot.