We kunnen wachten op het moment dat het wettelijk mogelijk wordt om op de werkplek een coronatoegangsbewijs (CTB) te eisen. En is die wettelijke mogelijkheid er, dan is het ook waarschijnlijk dat het kabinet deze maatregel in het hoger onderwijs gaat invoeren. We doen er dus als universiteit goed aan, onze positie hierover te bepalen, dacht ik. Nu blijkt er al een positiebepaling te staan in de coronavirus-update van 4 november. Voor uw gemak geef ik hier de tekst integraal weer:
Op nationaal niveau wordt gesproken over een mogelijke invoering van het coronatoegangsbewijs voor het hoger onderwijs. Als Universiteit Twente zijn we geen voorstander van het hanteren van dit bewijs voor de reguliere toegang tot onderwijs en onderzoek (…). Naast de praktische bezwaren zijn we van mening dat het onnodige beperkingen oplegt. We staan voor een inclusieve universiteit, waarin voor iedereen een plek is.
In een recente survey hebben we geconstateerd dat het overgrote deel van de UT-gemeenschap beschermd is, door vaccinatie of omdat ze reeds COVID-19 hebben gehad. Dat betekent dat een coronatoegangsbewijs maar zeer beperkt van toegevoegde waarde is om een veilige werk- en studieomgeving te bieden.
We zijn in overleg met de andere universiteiten, koepelorganisatie VSNU en de Rijksoverheid over dit thema, waarbij we onze bezwaren ook zullen inbrengen. In onze bezwaren staan we niet alleen. Het is op dit moment moeilijk te voorspellen of het coronatoegangsbewijs wordt ingevoerd. Op het moment dat de Rijksoverheid besluit dat deze wel zal worden ingevoerd, zullen we kijken hoe we daar op een goede manier uitvoering aan kunnen geven, met oog voor de belangen van onze medewerkers en studenten.
Weinig reuring
Onze universiteit is dus geen voorstander van het CTB. Naast de praktische bezwaren is het principiële argument ‘We staan voor een inclusieve universiteit, waarin voor iedereen een plek is.’ Daar ben ik het helemaal mee eens. Helaas is deze stellingname, van onze en andere universiteiten, niet echt doorgedrongen tot het maatschappelijke debat. Misschien heb ik het gemist, maar ook binnen onze eigen universiteit is er tot nu toe weinig reuring over deze kwestie, bijvoorbeeld in de universiteitsraad. En als het aan het kabinet ligt worden de universiteitsraden over dit onderwerp buitenspel gezet: je kan dan debatteren wat je wilt, maar het heeft geen consequenties meer.
Zo’n debat is belangrijk, gezien de ernst en de complexiteit van de zaak. Laten we in onze inclusieve universiteit iedereen binnen, ongeacht de vaccinatie- of teststatus? Dan kunnen medewerkers en studenten uit risicogroepen zich onveilig voelen en daardoor buitengesloten. Of wegen we de belangen van risicogroepen zo zwaar, dat we een drempel opwerpen tegen ongevaccineerden en niet-getesten?
Motieven doen er niet toe
Flinke vaccinatiedrang is prima, inclusief een CTB voor bepaalde locaties waar het prettig is om te zijn, maar niet strikt noodzakelijk. Voor veel motieven tegen vaccineren heb ik weinig begrip. Er zit nogal wat zelfmedelijden bij, of een vorm van risicomijding die velen zichzelf niet opleggen bij allerlei andere dingen die we met het lijf doen, of hier en daar een dubieus beroep op de bijbel.
Maar in de discussie rond het CTB is het niet relevant wat de motieven tegen vaccinatie zijn. Vaccinatiedrang kent voor mij een principiële grens wanneer mensen de toegang wordt ontzegd tot locaties waar ze moeten zijn, en dat zou gebeuren bij een 2G-regime voor medewerkers en studenten van onze universiteit. Een 3G-regime vind ik te billijken, maar begin je daarmee dan floept die in een volgend stadium maar zo op 2G. Het verschil met dwang wordt dan een kwestie van semantiek. Want voor de meeste ongevaccineerden volgt de automatisch opgelegde sanctie van uitsluiting van werk en onderwijs op locatie. Deze stap veroorzaakt een tweespalt waar we in de maatschappij, inclusief de universiteit, nog lang last van zullen hebben.
Een actievere rol?
Dit pleidooi komt rijkelijk laat, hopelijk niet te laat. Gaan we als universiteit zitten wachten op wat er nu weer aan maatregelen over ons wordt uitgestort? Of pakken we hierin een actievere rol? Door ons duidelijker te roeren in het maatschappelijke debat, of door het inzetten van onze expertise voor het vormgeven van de toekomstige omgang van onze maatschappij met Covid. Ons DesignLab speelde een prominente rol in de ontwikkeling van de CoronaMelder, en zou ook veel kunnen betekenen voor het onderzoeken en ontwikkelen van scenario’s voor Covid op de langere termijn. Waarom maken we van onze universiteit geen 1G-proeftuin?
