Hoe kijken jullie terug op de afgelopen dagen?
Wiendelt Steenbergen: ‘Het was en is natuurlijk heel heftig. En niet alleen de afgelopen dagen, maar de afgelopen maanden al. De opzet van het reorganisatieplan is iets waar het faculteitsbestuur, ondersteund door de HR-afdeling, langere tijd aan werkte. En als je dan bepaalde keuzes vastlegt, is dat al heel heftig. Maar zolang het alleen nog op papier staat, is het ook alleen nog op papier. Vanaf het moment dat we vorige week de gesprekken voerden, ontstond er een hele nieuwe werkelijkheid. Je kunt je van tevoren enigszins voorstellen hoe mensen gaan reageren, maar toch pakt het altijd anders uit. Ik vond de gesprekken slopend om te doen, maar de andere kant van de tafel had het natuurlijk veel zwaarder, dat weet ik ook.’
Hoe bereid je je voor op zoiets?
Steenbergen: ‘Dat deden we met behulp van de afdeling HR. Het is van belang dat je duidelijk bent, wat er aan de hand is en wat de consequenties zijn. Maar ook welke woorden je daarbij gebruikt. Dus dat was zeker iets waar je je van tevoren in verdiept en bij stilstaat.’
En ondertussen stort de media zich erop…
Steenbergen: ‘Ja, dat was toen wij middenin de gesprekken waren. De Twentsche Courant Tubantia publiceerde maandagavond al, RTV Oost sprak met Christian Blum, U-Today volgde en natuurlijk was er het interview met Jai Prakash op de voorpagina van Tubantia. In die eerste verhalen las ik heel erg de boosheid terug. En dat is logisch als je mensen volop in hun emotie interviewt. Maar ik zag ook een eenzijdige benadering in de diverse verhalen. En zaken die feitelijk niet klopten.’
Wat klopte er niet?
Hans Oeloff: ‘Er ontstond het beeld dat mensen gelijk hun pasje moest inleveren en niet meer mochten werken. Dat is ontslag op staande voet, en is helemaal niet aan de orde in deze reorganisatie. Er zijn nu 47 medewerkers officieel met ontslag bedreigd. Het gaat dus om een ontslagdreigingsbrief. Zij zijn vrijgesteld van werkzaamheden, maar het is niet zo dat zij naar huis worden gestuurd. Sterker nog: als ze willen blijven doorwerken de komende maanden, dan kan dat. Dat is ook bij de collega’s onder de aandacht gebracht. Maar we snappen ook dat dit soort regels niet altijd goed overkomen door de emotie van het moment.’
Steenbergen: ‘En dat de term willekeur werd genoemd. Er was absoluut geen sprake van een soort grabbelton. De criteria en keuzes komen niet zomaar uit de lucht vallen.’
Hoe kwamen jullie als faculteitsbestuur tot de criteria over wie mag blijven en wie niet?
Steenbergen: ‘Het begon natuurlijk allemaal met de financiële taakstelling, een bezuiniging van 7 miljoen euro. Dan kom je er niet met de kaasschaafmethode, en weet je ook dat de enige mogelijkheid een reorganisatie is. Als faculteitsbestuur zijn we vervolgens gaan nadenken over de faculteit die we willen zijn in afgeslankte vorm, ons profiel. Daarbij hebben we ons door verschillende mensen, intern en extern, laten adviseren. Zoals wetenschappelijke directeuren, maar ook de commissie van de onderzoeksvisitatie. Die laatste zag begin 2024 een faculteit die heel veel doet in de brede zin van het woord. Het advies van die commissie luidde om meer focus aan te brengen. Dat advies namen we serieus. We hebben dus niet alleen gekeken naar financiële prestaties van vakgroepen, maar ook naar waar wij als faculteit naar toe willen met elkaar. Paste de richting van het onderzoek bij dat profiel?’
Maar bij die zoektocht naar een nieuw profiel zijn geen medewerkers van TNW betrokken?
Steenbergen: ‘Nee, het profiel is geschreven door het faculteitsbestuur, en dat is weer voorgelegd aan de wetenschappelijke directeuren van de onderzoeksinstituten. De vakgroepen zelf waren er niet bij betrokken. Anders had je mogelijk een situatie gekregen dat mensen al conclusies konden gaan trekken over hun eigen functie, terwijl dat niet eens correct hoefde te zijn.’
En dan ligt zo’n profiel er op gegeven moment en dan kun je zien wie er niet meer in het plaatje past. En dat zijn dan ook soms hele succesvolle wetenschappers…
Steenbergen: ‘Ja, dat is heel wrang. Hoe kun je mensen ontslaan die bijvoorbeeld net een ERC-subsidie hebben binnengehaald? Hoe weeg je een persoonlijke subsidie van de ene onderzoeker af tegen subsidie voor een groot consortium die een andere onderzoeker heeft binnengehaald? Maar het ging niet alleen om dat profiel. Ook de verhouding onderwijs versus onderzoek was een van de criteria. We hebben dus ook gekeken naar de inzet van mensen op het gebied van onderwijs, dat is scherp ingezet. Daarnaast was er nog een toets op de levensvatbaarheid van een groep.’
'Ik ga nu niet beweren dat we alles goed hebben gedaan' - Interimdecaan Wiendelt Steenbergen
Kritiek was er onder andere op dat relatief veel vrouwelijke medewerkers ontslagen worden…
Steenbergen: ‘We zagen dat dat de uitkomst was, maar hebben het niet gecorrigeerd. Het is wettelijk gezien ook niet toegestaan dat te doen. Maar dat is absoluut een heel zure uitkomst. Die verplicht ons om hiermee aan de slag te gaan.’
Vanwaar de keuze op deze vakgroepen? De UT wil toch juist krimpen in de ondersteunende staf?
Steenbergen: ‘Qua ondersteunende staf is het al relatief dun bezet binnen TNW, dus daar was minimaal op te bezuinigen.’
Oeloff: ‘Aanvullend daarop wordt er al bijna anderhalf jaar gestuurd op het laten verlopen van tijdelijke contracten en streng overwegen om vacatures uit te zetten. Het maakt de totale optelsom wat lastig te maken, want de reorganisatie is niet de enige bezuinigingsmaatregel.’
We zijn nu ruim een week verder… Terugkijkend, had je dingen anders kunnen doen?
Steenbergen: ‘Ik vind het echt nog te vroeg om daar iets over te zeggen. Er gaat natuurlijk een uitgebreide evaluatie komen, maar dat doen we pas als de meest scherpe randjes er af zijn. Ik ga nu niet beweren dat we alles goed hebben gedaan. Het zijn allemaal persoonlijke drama’s, maar we hebben het bovenal zorgvuldig en respectvol proberen te doen.’
Oeloff: ‘Bij elk proces kijk je continu naar de verbeterpunten. Dit is uiteraard een heel wrang proces, maar we delen veel en leren van elkaar. Gelukkig hebben we hier geen routine in en natuurlijk proberen we altijd lering te trekken.’
Wat gebeurt er nu met de 47 mensen die met ontslag bedreigd zijn?
Oeloff: ‘We hebben in onze cao een ontslagbeschermingstermijn, die is over het algemeen drie maanden. Na die termijn moet formeel iemands ontslag aangevraagd worden. Daarnaast is er een opzegtermijn van drie of vier maanden – afhankelijk van de duur van iemands dienstverband. Samen is dat in ieder geval zes maanden en die periode gaat in vanaf 1 maart.’
(artikel gaat verder onder de foto)
HR-directeur Hans Oeloff.
Wat voor begeleiding biedt de UT de getroffen medewerkers richting een andere baan?
Oeloff: ‘Ze zijn direct aangemeld bij de herplaatsingscommissie en worden begeleid door een HR-adviseur. Met iedereen wordt een begeleidingsplan opgesteld conform onze sociale regelingen. Daarnaast zijn er andere faciliteiten beschikbaar, zoals trainingen en coaching, waar de medewerkers gebruik van kunnen maken. We doen in ieder geval ons best om de collega’s ofwel binnen of buiten de UT te herplaatsen en we bespreken met ze wat het beste bij hen aansluit.’
'Elke universiteit gaat in meer of mindere mate met dit soort moeilijke keuzes te maken krijgen' - HR-directeur Hans Oeloff
Is dat vrijblijvend?
Oeloff: ‘Medewerkers hebben zeker de vrijheid om buiten de UT te zoeken naar een vervolgstap. Maar op het moment dat er een herplaatsingsplek beschikbaar is op een passende functie binnen de UT, dan is dat niet vrijblijvend. We gaan ervan uit dat iedereen zijn of haar baan wil behouden.’
Hoe zit het met de promovendi en postdocs?
Oeloff: ‘Zij zijn niet met ontslag bedreigd, omdat het in hun geval gaat om tijdelijke contracten. Maar ze hebben natuurlijk wel een speciale positie in dit geheel. Ze hebben een e-mail ontvangen met uitleg dat we met hun promotoren in gesprek gaan, over hoe we de promotietrajecten verder kunnen brengen. Voor een enkeling zal gelden dat ze nog kunnen promoveren binnen de periode van ontslagbescherming. In andere gevallen komt er meer bij kijken. Het is echt maatwerk per promovendus of postdoc. Voor nu vallen er sowieso geen ontslagen onder de promovendi. Pas als het onmogelijk blijkt om opvolging te geven aan iemands begeleiding, dan moeten we in overleg treden.’
Nu zijn 47 medewerkers met ontslag bedreigd, maar zijn er ook 17 die hun baan behouden, maar op wie de reorganisatie wel impact heeft. Wat gebeurt met hen?
Steenbergen: ‘We gaan het gesprek aan over een andere inbedding in de faculteit en ik verwacht dat we daar wel redelijk snel met elkaar uitkomen. Het gaat in zulke gevallen om het werken binnen een andere groep, of een gedeelte van iemands positie is komen te vervallen en diegene moet ergens anders een plek vinden. Daar willen we binnen de komende weken in gesprek met de mensen zelf uitkomen.’
Is deze reorganisatie genoeg voor de faculteit om weer financieel gezond te worden?
Steenbergen: ‘We gaan dit jaar geen effecten zien, maar over twee à drie jaar moet het effect te merken zijn – puur qua financiële projectie. Kijk, als er nog extra draconische bezuinigingen overheen komen, dan wordt het verhaal anders. Maar voor nu moet dit het gewenste effect hebben, verwachten we.’
Oeloff: ‘Ik sprak vanmorgen nog met een directeur HR van een andere universiteit. Die kampen precies met dezelfde problemen. Helaas is deze reorganisatie nodig en helaas is het niet uniek voor deze sector. Wat je aan de berichtgeving merkt, is dat dit ook een soort wake-up call is voor de rest van het land. Elke universiteit gaat in meer of mindere mate met dit soort moeilijke keuzes te maken krijgen.’
