Wie er namelijk voor een lezing over architectuur was, kwam waarschijnlijk bedrogen uit. ‘Een architect werkt niet alleen aan gebouwen, maar moet ook een mening hebben’, zei Koolhaas maandagmiddag.
Zo scheen hij vooral zijn licht op het fenomeen globalisering en wat dat volgens hem in de praktijk betekende. ‘De wereld is nog steeds zo verdeeld als die 25 jaar geleden was, na de Koude Oorlog. Misschien is de situatie nu nog instabieler.’ Dat terwijl volgens Koolhaas architectuur juist stabiliteit nodig heeft.
Eigen familie
We zien volgens Koolhaas een wereld waarin scheuren ontstaan. ‘We worden niet een grote familie, maar kijken vooral naar die van onszelf.’ Daarbij gaf Koolhaas voorbeelden als het vliegverkeer dat de wereld zou moeten verbinden, terwijl de groei daarvan voornamelijk binnen de continenten zelf plaatsvindt.
Ook merkte Koolhaas op dat 87 procent van de Europese studenten die in het buitenland gaat studeren, dat in een Engelstalig land doen. Dat ‘gebrek aan intellectual curiosity’ noemde hij erg jammer.
Gevangen in big data
Koolhaas benadrukte ook het belang – en de dreiging – van digitalisering in onze globaliserende wereld. Aan de hand van onder andere het boek ‘De Cirkel’ van Dave Eggers, waarschuwde Koolhaas voor een staat van permanente surveillance. ‘We dreigen gevangen te raken in big data, kunnen uiteindelijk niets meer verwijderen’, voorspelde hij.
Zo duidde hij op een kop van The Financial Times: ‘EU privacy laws make it harder to detect fraud’. Koolhaas lachte er schamper om: ‘Wat wil je? Fraude of privacy? Als dat het dilemma is, is dat geen aantrekkelijke situatie.’
Centrum of periferie
Aan het einde van zijn lezing vond Koolhaas de gelegenheid om zijn licht te schijnen op de UT. Eerst door terug te kijken in de tijd, naar een uitspraak van de eerste rector. Koolhaas: ‘Hij zei: we moeten intensief werken, daarom hebben we isolatie nodig’, wat op gelach van het publiek kon rekenen.
Daarna pakte hij er een uitspraak van huidige rector Ed Brinksma bij, die Enschede ziet als innovatieve voorstad van de Randstad. Een verkeerde gedachte, volgens Koolhaas. ‘Kijk naar het oosten, naar het Ruhrgebied. Zie jezelf niet als periferie van Amsterdam, maar als het centrum van een heel gebied.’
Ook voelde Koolhaas zich beschaamd als Europeaan hoe om wordt gegaan met de vluchtelingensituatie. Volgens hem kan de UT juist zo’n issue omarmen en ‘een meer intelligente situatie ontwikkelen’.
