Nu politieke partijen onderhandelen over de vorming van een nieuw kabinet brengen de ambtenaren van het ministerie van Financiën alle mogelijke bezuinigingen en extra uitgaven in kaart.
De lijst leest als een menukaart van politieke keuzes. Het gaat om een ‘technische ondersteuning’, staat er nadrukkelijk bij. De ambtenaren zeggen niet of de maatregelen volgens hen wenselijk zijn.
Bezuinigingen
In het hoger onderwijs zou het kabinet geleidelijk het collegegeld kunnen verhogen, opperen ze. Misschien alleen voor ouderejaars of alleen voor masterstudenten. Zo kan de overheid een bedrag tussen de vijfhonderd miljoen en 1,1 miljard euro besparen.
Ook de langstudeerboete maakt een comeback in het keuzemenu, al heet het hier ‘het kopen van extra studietijd door langstudeerders’. Daar kan het kabinet op den duur 120 miljoen euro mee winnen, is de berekening.
De studiefinanciering kan nog verder worden uitgekleed: een hogere rente, minder soepele terugbetalingsvoorwaarden of een lagere aanvullende beurs. En wat te denken van een soberder ov-studentenkaart?
Lagere kosten
Onderwijs en wetenschap maken gebruik van steeds betere ict en dat leidt tot lagere kosten en meer efficiëntie: zo worden onderwijs en wetenschap steeds beter ‘zonder een expliciete politieke keuze daartoe’. Je zou de winst (289 miljoen euro) ook kunnen ‘afromen’.
Bezuinigen op wetenschappelijk onderzoek kan zomaar tweehonderd miljoen besparen. Je kunt in het budget snijden dat universiteiten en hogescholen rechtstreeks van de overheid krijgen of juist op onderzoeksfinancier NWO bezuinigen, waar de beste wetenschappers met elkaar moeten strijden om het geld.
Sinterklaas
Voor Sinterklaas spelen kan natuurlijk ook. De ambtenaren noemen allerlei posten waar juist extra geld naartoe kan. Geef alle bachelorstudenten weer een basisbeurs: dat kost achthonderd miljoen euro. Voor honderd miljoen euro extra hebben ook de masterstudenten er weer een. Het collegegeld voor tweede studies weer terugbrengen tot het gewone tarief? Dat kan voor zo’n 180 miljoen euro.
Ook voor wetenschappelijk onderzoek toveren de ambtenaren bedragen tevoorschijn. Er moet een goede balans zijn tussen de rechtstreekse financiering van universiteiten en de financiering via NWO, zeggen ze erbij. Met extra geld zou een kabinet ook bepaalde thema’s en disciplines kunnen versterken.
Zulke opties hebben de ambtenaren voor alle ministeries geïnventariseerd: meer of minder helikopters voor het leger, duurdere of goedkopere zorg, de bijstand verhogen of verlagen enzovoorts.
