Ze wil graag vertellen. Over wat de ‘revolutie’ in Iran betekent voor haar, over hoe ze af en toe via een VPN-verbinding wat contact heeft met familieleden. En waar de enorme protesten vandaan komen en waar ze toe kunnen leiden. Maar dat wil de 32-jarige UT-onderzoeker wel anoniem doen. ‘Er is veel moed nodig om als Iraanse te vertellen wat er nu gebeurt in ons land, maar het zou heel gevaarlijk zijn om dat onder mijn eigen naam te doen, vooral voor mijn familie.’
Eerst terug naar dinsdag 13 september. De religieuze zedenpolitie pakte in hoofdstad Teheran de 22-jarige Mahsa Amini op. De Iraans-Koerdische zou haar hoofd niet goed hebben bedekt. Ooggetuigen zagen dat ze na haar arrestatie werd mishandeld door agenten. Ze overleed nadat ze drie dagen in coma lag. De politie hield het op een ongelukkig incident en sprak van een hartaanval.
De druppel
Haar dood resulteerde in een reeks grootschalige protesten in het land en ver daarbuiten. De Verenigde Naties spraken zich uit, net als internationale bekendheden. Uit protest deden vrouwen hun sluiers af en knipten hun haar af. ‘Eigenlijk ben ik niet verbaasd door de protesten. Deze onvrede over the patriarchy – het sociale systeem in Iran waarin de dominante en bevoorrechte posities door mannen worden bekleed – sluimert al lang. Sinds 2019 zijn er steeds groter wordende protesten. De dood van Mahsa Amini was de druppel’, vertelt de UT-onderzoeker.
Om de rust in het land te doen terugkeren, sloot de regering van de islamitische republiek het internet grotendeels af. Voor de UT’er had dat als gevolg dat de online connectie tussen Enschede en haar geboortestad wegviel. ‘Heel soms kom ik er met een VPN-verbinding kort door. Ik probeer van alles, ook bij providers, maar de situatie is heel moeilijk.’
Wat haar ook niet helpt, is dat ze weinig steun kan vinden bij de Iraanse gemeenschap in Enschede en omstreken. ‘Dat is in Nederland misschien lastig te begrijpen, maar als onbekende Iraniërs kun je elkaar onderling niet zomaar vertrouwen. Je weet niet hoe een ander denkt over het systeem en het is gevaarlijk om je uit te spreken, zeker als vrouw. Daar moet je heel erg mee oppassen.’
Professoren
De onderzoeker schrikt van de beelden waarop te zien is hoe protesten met harde hand worden neergeslagen. Tegelijkertijd hoopt ze dat deze weken als een omslagpunt kunnen gelden in de geschiedenis van het land. ‘De protesten gaan niet alleen om vrijheid, om gelijkheid of om vrouwenrechten. Het is een roep om een totaal ander systeem en voor die vrijheid moet gevochten worden.’ Wat in Iran volgens haar een verschil kan maken? ‘Als rijke en belangrijke mensen staken. Gelukkig zie je al op meerdere plekken dat professoren bijvoorbeeld hun werk neerleggen. Dat kan een verschil maken.’
In Enschede probeert de onderzoeker voorlopig zoveel mogelijk verbinding met haar familie te zoeken. Zaterdag – als wereldwijd mensen de straat op gaan voor de situatie in Iran – bezoekt ze waarschijnlijk een nationale vrijheidsbijeenkomst in Ter Aar. ‘Hopelijk brengt dit alles iets mooi teweeg in Iran.’
