Wat houdt het BANX-project in?
Roos: ‘In het project gaan we computermodellen en data-analysetechnieken ontwikkelen, om de gevolgen van grootschalige zeezandwinning in gebieden met zandschaarste beter te kunnen detecteren en begrijpen. Daarbij ligt de focus op de Noordzee, specifiek de zandbanken voor de kust van België en Zeeland, omdat zandschaarste zich daar al manifesteert.’
Waarom is onderzoek naar zandwinning van belang?
‘De vraag naar zand stijgt en blijft de komende jaren stijgen, onder andere door een groeiende wereldbevolking, de toenemende levensstandaard wereldwijd en klimaatverandering. De VN heeft inmiddels erkend dat die schaarste een opkomende crisis van wereldschaal is. Mede daarom is het van groot belang om daar meer over te weten. Als we het over crises op wereldschaal hebben, dan denken we vaak aan klimaat en water, maar voor zand is minder aandacht. Dat verandert gelukkig door de VN-erkenning.’
Wat zijn de gevolgen van grootschalige zandwinning op zee?
‘Zandwinning uit zee is in principe aantrekkelijk. We hebben zand nodig voor kustverdediging vanwege zeespiegelstijging, het opspuiten van zand voor landaanwinning – denk aan de Tweede Maasvlakte bij Rotterdam – en ook voor de bouw van huizen en infrastructuur. De voorraden zijn alleen beperkt en het winnen van grote hoeveelheden zand uit zandbanken betekent een enorme ingreep in een complex en dynamisch systeem. Een ingreep die zeestromingen, sedimentbeweging en daarmee ook de ontwikkeling op lange termijn van de zeebodem zelf beïnvloedt. Ook heeft zandwinning uit zee directe en indirecte gevolgen voor ecologie en kustveiligheid. Binnen BANX mikken we op een beter begrip hiervan. Niet alleen om te kunnen voorspellen, maar ook om zandwinning efficiënter in te richten.’
Wat maakt dit project bijzonder?
‘De internationale samenwerking. Dat zie je eigenlijk zelden bij een NWO-toekenning, maar we konden duidelijk aantonen dat de Belgische inbreng hierin uniek is en complementair aan de onze. Dat we het project samen uitvoeren met RBINS (Royal Belgian Institute of Natural Sciences, red.), de Universiteit Gent en gebruikers uit zowel Nederland als België maakt het interessant. En dat geldt ook voor de betrokkenheid van UNEP, het milieuprogramma van de Verenigde Naties.’
Hoe gaat het project eruitzien de komende jaren?
‘We hopen komende zomer te beginnen, met een promovendus hier aan de UT en ook eentje in België. Met het UT-team richten we ons vooral op de ontwikkeling van een model en het maken van simulaties, de Belgische partners focussen op de data-analyse vanuit geologisch en sedimentologisch perspectief. Verderop in het project gaat een postdoc bezig met de toepassing.’
En wat is het doel? Waar hoop je over vijf jaar te staan met BANX?
‘Het belangrijkste vind ik dat de twee promovendi succes boeken. De beurs is immers bestemd voor wetenschappelijk onderzoek. Daarnaast hoop ik dat de op te leveren tool – die inzicht geeft in de gevolgen van grootschalige zandwinning – daadwerkelijk gebruikt gaat worden in de praktijk. En het samenwerken met Belgische collega’s plus het feit dat we bij de VN op de radar staan is natuurlijk leuke bijvangst.’
