Het had een massale demonstratie moeten zijn. Academisch Nederland – van bestuurder tot bachelorstudent – schouder aan schouder, marcherend en scanderend door de straten van de Domstad. Allen in strijd tegen de immense overheidsbezuinigingen op het hoger onderwijs.
Dat had het moeten zijn. Maar de Utrechtse burgemeester Sharon Dijksma zette woensdagmiddag een streep door die plannen. Er waren volgens haar aanwijzingen dat gewelddadige pro-Palestijnse demonstranten de demonstratie wilden kapen. Op donderdagochtend, op aanjagen van lokale studentenbonden en politieke jongerenorganisatie ROOD, werd alsnog een demonstratie op touw gezet in Utrecht. Niet verboden, wel afgeraden door de burgemeester.
UT’ers naar Utrecht
Het is donderdagochtend dan ook betrekkelijk rustig op station Enschede Centraal. Een totaal tegenovergesteld beeld van wat de bedoeling was, want honderden UT-studenten en -medewerkers hadden de datum 14 november 2024 met rood omcirkeld in de agenda staan. Het plan om richting Utrecht te reizen, gooiden veel UT’ers na het nieuws van gisteren in de prullenbak. Toch verzamelen een handjevol studenten zich vanmorgen om half elf op het Enschedese perron, om alsnog te vertrekken naar de Domstad.
Eén van die demonstranten die zich niet laat tegenhouden, is technische informatica-student Jelle Bikker. ‘Toen ik gisteren het nieuws hoorde, ontstond bij mij boosheid. De gemeente Utrecht geeft geen goede reden voor het cancelen van dit protest. Het is een poging om het protest de kop in te drukken. We moeten ons daarom laten horen en zien in Utrecht.’
Langzaam druppelen meer studenten het station binnen. Zonder spandoeken of andere uitingen overigens. ‘In de WhatsApp-groep ‘Twente for Protest’ nam ik het voortouw om mensen op te trommelen om naar Utrecht tegaan. Uiteindelijk komt er denk ik 25 à 30 man, dat is toch een mooie opkomst’, aldus Bikker. ‘Voor de veiligheid is het belangrijk dat we als groep die kant op gaan. Er zijn speculaties over dreigingen in Utrecht, maar ik verwacht geen gekke dingen.’
Spandoeken vullen O&O-plein
Die UT-eigen demonstratie begint om 13 uur op het O&O-plein. Rode fluitjes, klingelende koebellen, gezang, kartonnen bordjes, spandoeken en meerdere sprekers zijn de ingrediënten. Eerder deze week kwam een deel van de ‘Twente for Protest’-groep - gegroeid tot meer dan vijfhonderd leden - in het DesignLab bijeen om de nodige creatieve uitingen te maken. Daarop prijkt onder andere ‘Eppo, draai het om, bezuinigen is dom’, ‘Eppocalypse Now’, ‘Show some guts, stop the cuts’ en ‘Don’t wreck our education’, een tekst die gepaard gaat met een ‘hoofdlijnenakkoord’-sloopkogel die inramt op een stapel boeken.
Op weg naar Den Haag
Wekenlang leefden de leden en oprichters van de ‘Twente for Protest’ toe naar het moment suprême. Kristy Claassen – één van de oprichters van de protestgroepering – moest gisteravond met haar collega’s halsoverkop alles afblazen. ‘Per e-mail kwam bij mij de informatie binnen dat het niet doorging. In de uren daarna ga je dan van het ene gesprek naar het andere spoedoverleg. Over de situatie was veel onduidelijkheid, ook bij ons als oprichters van de groep.’
'We moeten massaal met z’n allen naar Den Haag over twee weken' - medeorganisator Kristy Claassen
Uiteindelijk werd om acht uur ’s avonds de knoop doorgehakt: geen protest in Utrecht, maar op de UT. ‘Ik was niet boos, maar er overheerste zeker een teleurgesteld gevoel. Bij mij is er ook begrip voor het besluit, want het laatste wat je wil is belanden in een gewelddadige situatie. Daarom bestond bij mij geen twijfel om alsnog naar Utrecht af te reizen.’ De organisatie kwam met de oplossing om het Twentse geluid luid en duidelijk te laten horen op de campus. Claassen blijft strijdlustig en is met haar gedachten al bij het volgende protest. ‘We moeten massaal met z’n allen naar Den Haag over twee weken. Het is nog niet zeker, maar dat is wat we willen. Het protest wordt dan nog groter en krachtiger. Zo creëren we weer solidariteit, want we merken dat er verdeeldheid ontstaat.’
‘Palestinagroepen verzieken de boel’
Die verdeeldheid is voelbaar als Jelle van Dijk, van Enschede Students for Palestine, de microfoon in zijn handen krijgt en het woord neemt. Het gevolg: wat geroezemoes en een enkele boeroeper. Een van de aanwezigen maakt zich duidelijk kwaad over de mengeling van het anti-bezuinigingsprotest met het pro-Palestinageluid. ‘Wegwezen, want zijn verhaal interesseert mij helemaal niks!’, zegt een medewerker van de faculteit TNW die niet bij naam genoemd wil worden. ‘Hij krijgt weer veel te veel aandacht. Door die Palestinagroepen gaan de protesten in Utrecht niet door. Zij verzieken de boel voor iedereen. Het zijn de relschoppers die het altijd maar weer voor elkaar krijgen. Je merkt dat mensen bang zijn en er niets van zeggen. Toen ik gisteren het nieuws hoorde, was ik laaiend.’
‘Naar Twentse begrippen uniek’
Rector Tom Veldkamp spreekt de menigte ook toe. ‘Jullie hebben de volledige steun van het college van bestuur’, laat hij weten. En, herhaaldelijk: ‘No budget cuts’. ‘Ik hoop dat mensen snappen wat er gebeurt en dat er nog vele protesten gaan volgen’, reageert hij even later tegen U-Today. ‘Eigenlijk zijn we al te laat, vrees ik. Voor de afgelopen verkiezingen, toen hadden we het tij moeten zien te keren.’
'Ik blijf zelf vooral hameren op no budget cuts, iets waar we met z’n allen achter staan' - rector Tom Veldkamp
Toch staat de rector te glunderen, op het moment dat hoogleraar Arend Rensink de microfoon pakt en een zelfgeschreven protestlied ten gehore brengt, waarbij het publiek luidkeels meezingt. ‘Deze opkomst is naar Twentse begrippen uniek’, zegt Veldkamp, die de afgelasting van de grootschalige demonstratie in Utrecht ‘doodzonde’ noemt. ‘Ik blijf zelf vooral hameren op no budget cuts, iets waar we met z’n allen achter staan. We moeten oppassen dat onze boodschap niet verwatert, dat dingen door elkaar worden gehaald.’
Bella Ciao
Nadat Rensink en het publiek afsluiten met ‘Dom, kortzichtig en niet pluis. Stuur dit kabinet naar huis!’ komt de menigte in beweging voor de protestmars over de campus. Naast de tekst van Rensink galmt ook de academische variant van het welbekende Italiaanse protestlied Bella Ciao over de campus: ‘Minister Bruins. Graag een momentje. Zeg maar dag, zeg maar dag, zeg maar dag, dag, dag. Tegen zevenduizend docenten. Want je geeft ze hun ontslag.’
Even later wordt het protestlied van Rensink en zijn collega-hoogleraar Mariëlle Stoelinga weer ingezet. ‘In dit rot-regeerakkoord’, klinkt het aan de Achterhorst, gevolgd door: ‘Wordt de wetenschap vermoord!’.
Echokamer
De samenzang, de onverzettelijkheid, de vurige blikken in de ogen... Het heeft er alle schijn van dat dit niet het eerste en zeker niet laatste bezuinigingsprotest is. Al werden het O&O-plein en even later de straten van de campus een soort echokamer: een verzameling gelijkgestemden die elkaar vindt in de gedeelde ellende. Preaching to the choir dus. Hoe eensgezind ook, het is maar de vraag of die Twentse harmonie van radeloosheid, onvrede en hartstocht de doorgaans Haagse dovemansoren bereikt.
Een ietwat ongeduldige vrachtwagenchauffeur van een Vriezenveens bouwbedrijf die achter de meute aanrijdt, geeft er zijn eigen nuchtere Twentse kijk op. ‘Wat is dit?’, vraagt hij aan het lokale journaille. ‘Een protest tegen overheidsbezuinigingen op het hoger onderwijs’, is het antwoord. ‘Maar die mensen die dat beslissen, die zijn toch niet hier?’
