Het is een vlot vormgegeven brochure geworden vol kloeke uitspraken en voornemens voor het komende decennium. Documenten als deze, met veel visueel spektakel en visionaire pretentie, bekijk ik meestal met argwaan. Wat is het gehalte aan gebakken lucht? Zijn al die beweringen waar? Zijn ze logisch? Ik begin te lezen en baf!, meteen is het raak: We are not living in an era of change, but in a change of era. Vanuit het Deense taalgebied komt de uitspraak dat voorspellen moeilijk is, vooral als het om de toekomst gaat. Maar ik zeg: zelfs het verleden voorspellen is moeilijk. En dat is in feite wat hier gebeurt. Wie heeft het profetische inzicht om zo’n zekere uitspraak over het heden te doen? Maar ach, wat maakt het uit? Zo’n zin wekt in ieder geval een suggestie van diepgang.
Ik lees verder, bereik onze missie en val stil bij: We enable society to achieve the goals it sets itself by wise use of science and technology. De Nederlandse versie spreekt over ‘uitgekiend’ in plaats van ‘wise’. Hier zeg ik niet: ach, wat maakt het uit? Dit is een cruciale uitspraak die ik graag aan een test onderwerp. In de techniek blijkt de juistheid van een formule of een model onder andere uit het gedrag in extreme situaties. Je kunt deze methode breder toepassen. Bovengenoemde zin had feilloos gepast in de mission statement van de firma Topf & Söhne, voormalig fabrikant van industriële installaties: zij leverden technologie waarmee de maatschappij een zichzelf gesteld doel heeft bereikt. Hun gebruik van technologie was uitgekiend, maar was het wijs? Soms is het wijs om bepaalde technologie in een kluis te stoppen en de sleutel te begraven tot er betere tijden aanbreken.
Kortom, dit deel van onze missie faalt bij deze test onder extreme omstandigheden. Maar zelfs in het alledaagse gebruik is hij problematisch. Wie is ‘de maatschappij’? Stelt ze doelen? Wie doet dat dan? We worden het al nauwelijks eens over wat de problemen zijn.
En toen … sloeg het coronavirus toe. Is dit dan het probleem waar we het allemaal over eens zijn, en dat ons brengt tot gezamenlijke doelstellingen?
