Sinds 1 mei is Heleen Miedema interim-decaan van University College Twente. Na haar verhuizing van het TechMed Centre naar de Drienerburght begon ze al snel bordjes weg te halen, fietsen te verplaatsen, rotzooi op te ruimen en zet ze iedere week een vers boeket bloemen in centrale hal neer. ‘Ik wilde dat het opgeruimd zou zijn hier in de Drienerburght. Rotzooi geeft een heel vervelende indruk. Het is als een muur met een beetje graffiti erop. Die kun je beter meteen schoonmaken, anders wordt er al snel meer beklad.’
Klap in het gezicht
Haar aanstelling was het directe gevolg van het uiterst kritische rapport dat kort daarvoor verscheen. ‘Dat rapport is hard aangekomen binnen het university college’, zegt Miedema. ‘Ik wil absoluut niet zeggen dat wat er in het rapport staat niet klopt. Maar er wordt hier zó ontzettend hard gewerkt en dan komt dit rapport eroverheen. Niemand heeft deze klap in het gezicht verdiend.’
Het evaluatierapport ligt er desondanks wel. Terwijl de opleiding drie jaar daarvoor nog een lovende accreditatie ontving van onderwijskeurmeester NVAO. Waar het misging in de tussentijd? Miedema wijt een deel aan de coronacrisis. ‘Dat helpt niet, als je community building als een van je kernwaarden hebt. Dat doe je niet in je eentje op je kamer. We willen juist dat studenten hiernaartoe komen en samenwerken. Dat ze zich kwalificeren, dat ze socialiseren en werken aan hun persoonsvorming. Veel daarvan viel weg door de crisis.’
'Ik zie het als mijn taak om wat meer system in the madness aan te brengen'
Historisch besef
Voordat ze verder wil ingaan op waar het misging bij het university college, wil ze eerst benoemen wat haar zo aanspreekt in ATLAS. ‘Dit is een waanzinnige opleiding die in alles de essentie van de UT belichaamt’, zegt Miedema als startschot van een lang betoog. ‘Ik heb veel gesprekken gevoerd met Kees Ruijter (kartrekker en de eerste opleidingsdirecteur van ATLAS, red.) – wat mij betreft de beste opleidingsdirecteur die we ooit hebben gehad op de UT. Hij ziet ingenieur niet als een zelfstandig naamwoord, maar als een werkwoord. Je leert ingenieuren. Kees weet als geen ander dat je een opleiding moet creëren waar studenten zelf ontdekken wie ze zijn; dat je een programma biedt waar studenten bewust gaan leren en werken aan hun probleemoplossende vaardigheden. Daar zweven genoeg termen voor rond, maar die komen allemaal neer op self-directed learning.’
Precies op dat vlak schiet de UT tekort in haar eigen historisch besef, stelt Miedema. ‘De gedachte was altijd: we hebben een campus waar studenten en docenten werken en leren. Bovenal is het een plek waar we studenten zien als partner, niet als ondergeschikte. Als je goed rondkijkt, zijn we uniek in onze hoogachting voor de student. Wat ze buiten het curriculum doen, is minstens zo belangrijk als binnen de collegezalen.’ Wat dat met ATLAS te maken heeft? ‘Dit is één-op-één het gedachtegoed van dit university college: zelfsturende studenten met zelfvertrouwen die we opleiden tot het onbekende, die we de juiste toolbox meegeven en bewustmaken van hun probleemoplossende vaardigheden, dat ze de combinatie leggen tussen technologie- en maatschappijwetenschappen, dat we dat ingenieursdenken aanwakkeren waar de UT zo om bekend staat... Weet je, ik dacht altijd dat de T in UCT voor Technology stond.’
‘System in the madness’
En Miedema zag dat dat gedachtegoed nog volop aanwezig was, toen ze afgelopen mei startte. ‘Eén van de eerste dingen die ik deed, was de zelfevaluatie uit 2018 doorlezen. Vervolgens ben ik met docenten en ondersteunend personeel om tafel gegaan, met de vraag: wat zijn onze kernwaarden en wat is uniek voor dit university college? De visie en het gevoel bleken vrijwel identiek aan het profiel dat in 2018 was opgesteld.’ Het bracht de kersverse decaan tot de conclusie dat ‘het niet ontbreekt aan de inhoud, maar aan de organisatie’ bij University College Twente. ‘Het gedachtegoed is nooit verdwenen. Dat is al die tijd nog gewoon – impliciet – in de achterhoofden blijven hangen. Men is alleen vergeten dat je dat gedachtegoed moet organiseren en expliciet moet maken: wat voor student leiden we uiteindelijk op?’
De visie moet weer terug, vindt Miedema. ‘Expliciet. Het liefst hangt ons profiel pregnant in de foyer. Want als je opleidt zonder eenduidige visie en gedeelde verantwoordelijkheid, wordt het een broddelwerkje. Je moet blijven expliciteren, uitleggen en uitdragen. Ik zie het als mijn taak om wat meer system in the madness aan te brengen. Als je muziek probeert te spelen zonder rust en ritme, dan heb je geen muziek. Dan heb je alleen maar geluid.’
Overspannen
Want het gebrek aan eenduidigheid had zijn weerslag op de mensen binnen ATLAS, zag ze. ‘Ik heb grenzeloos respect voor de docenten. Het is geen geheim dat mensen overspannen zijn geraakt. Dat is het gevolg als je het overzicht kwijt bent; je gaat álles proberen te doen. Dan krijg je de neiging om de hoofden van studenten vol te proppen met alles wat experts belangrijk vinden, in plaats van dat je studenten coacht in hun eigen – bewuste – leerproces. Als je wil dat iemand leert fietsen, moet je ook los kunnen laten. Docenten zijn vanuit hun immense betrokkenheid en het gebrek aan overzicht zichzelf voorbijgelopen. Maar geloof mij, er is geen enkele baan op deze wereld die het waard is om overspannen van te raken.’
'Het is niet aan een andere opleiding om te bepalen welk vak ATLAS-studenten wel of niet kunnen volgen'
Ook op een ander vlak zag Miedema de schoen wringen. ‘Dat bewuste leerproces van studenten. Bij ATLAS stellen studenten zelf hun persoonlijk ontwikkelingsplan en kiezen aan de hand daarvan vakken van andere opleidingen om te volgen. Zij hebben de leiding over hun eigen traject. Maar de situatie die ontstond is dat de studenten voor sommige vakken werden geweigerd – om uiteenlopende redenen, dat studieadviseurs in een reflex schoten om zo’n student aan genoeg EC’s te helpen – wat volkomen voorbijgaat aan de ideologie van ATLAS – en dat vervolgens ATLAS intern bepaalde vakken wilde gaan aanbieden. Dat is de omgekeerde wereld. De UT heeft onderkend en erkend dat ATLAS er is. Ik doe een appel aan de rest van de UT om ATLAS-studenten ten volle te ondersteunen in hun traject. Het is niet aan een andere opleiding om te bepalen welk vak ze wel of niet kunnen volgen, dat is de keuze van de student.’
Kweekvijver
Wat voor concrete plannen ze zelf heeft voor het university college? ‘Ordenen en expliciteren’, antwoordt ze. ‘Het is geen reorganisatie, die pretentie heb ik niet. Als ik hier iets doe, dan is het eerder iets weghalen dan iets erbij verzinnen. Ik hoop dat docenten niet meer álles proberen te doen. Ze zijn academisch adviseur en coach voor de studenten, verder niks. Ik wil ze niks opleggen, alleen dat ze ieder semester kunnen uitleggen waar de studenten mee bezig zijn. Verder zit het ‘m vooral in de structuur en de organisatie; zorgen dat we de leerlijnen op orde hebben, dat onze doelen helder zijn, dat we de kwaliteitszorg handhaven…’
'Hopelijk ben ik de juiste persoon, met de juiste competenties, op het juiste moment, op de juiste plaats'
Ook wil Miedema ATLAS nadrukkelijk positioneren als kweekvijver voor onderwijstalent binnen de UT. ‘Ik denk aan een soort SKO-traject (Seniorkwalificatie Onderwijs, red.). Ik zou elke docent die steengoed is in een eigen discipline drie jaar lang aan boord willen hebben: één jaar om te leren, één jaar om te verfijnen en één jaar om te rijpen. En dan weer terug naar de eigen opleiding. Zo snijdt het mes aan twee kanten; docenten ontwikkelen zich en ATLAS is de ultieme vertegenwoordiger van de leervisie van de UT.’
De Drienerburght, het thuis van University College Twente.
‘De UT verdient ATLAS’
Of ze de juiste persoon is voor deze klus? ‘Ja hoor, ik krijg dit voor elkaar’, zegt ze direct. ‘Dat kan ook niet anders, met bouwstenen die zo sterk zijn. Ik vind dat de UT ATLAS verdient. Maar dat er íets moest gebeuren, was me ook duidelijk. Zoals ik al zei: het is niet de inhoud, maar de organisatie. Zie mij maar als de interimmer die de boel gaat ordenen. Hopelijk ben ik de juiste persoon, met de juiste competenties, op het juiste moment, op de juiste plaats.’
Tot slot haast ze zich te zeggen dat ze het logo van het university college – een bolvormig sculptuur dat vanwege de verbouwing van de Citadel naar de Ravelijn was verhuisd – naar de Drienerburght wil halen. ‘Ook dat is expliciteren. Dit is het beeldmerk van ATLAS, dat kan niet ergens in de Ravelijn liggen. Die wil ik samen met onze studenten bij de hoofdingang van de Drienerburght neerzetten.’ Nog één laatste wens op haar lijstje: ‘Die T van UCT, dat we daarvan Technology maken, in plaats van Twente. Dat positioneert ons veel beter. Ik zal met zo’n naamswijziging vast en zeker bakzeil halen, maar ik kan het altijd proberen.’
