Het was een opmerkelijk patroon bij de universiteitsraadsvergadering afgelopen woensdag: een opeenstapeling van precies dezelfde constateringen op totaal verschillende dossiers. De UT-gemeenschap weet z’n weg blijkbaar moeilijk te vinden naar de ondersteuningsbatterij die de universiteit aanbiedt. Dat kwam naar voren bij het bespreken van het jaarverslag van de ombudspersoon, het jaarverslag van de klachtencommissie, de klachtenprocedure voor wetenschappelijke integriteit, studentenwelzijn… Hoogst opmerkelijk: bij het bespreken van het nieuwe open access-beleid was niet het waarom van dat beleid de vraag, maar hoe het kon dat de UT überhaupt nog niet 100 procent open access publiceert, terwijl die doelstelling lang en breed bekend was.
Er gaan ongetwijfeld legio oorzaken aan vooraf, maar het gevolg laat zich het beste omschrijven als een informatiekloof. Die kloof kan zich uiten in knullige mailtjes (ja, domme vragen bestaan wel) tot potentieel destructieve situaties: door geen beroep te doen op de juiste ondersteuning kan een nietig arbeidsconflict uitgroeien tot een verziekte toestand met alleen maar verliezers.
Ligt het aan de ondersteunende systemen, protocollen en regelingen? Niets lijkt daarop te wijzen. Neem bijvoorbeeld de ketenbenadering tussen studieadviseurs en de studentenpsychologen en -decanen van SACC en de waslijst aan regelingen die ze aanbieden. Of de online lessen in cyberveiligheid die LISA aanbiedt. Of het door de UT zeer behoorlijk gebouwde ‘House of Integrity’. Op die website staat een hele ‘toolbox’ met daarin wegwijzers voor studenten, medewerkers en zelfs promovendi. Hoe meer je rondneust in het ondersteuningsaanbod, hoe verbazingwekkender de claims vanuit de universiteitsraad klinken.
Is het de UT’er die zijn weg niet weet te vinden naar het systeem, of kan het systeem zijn weg niet vinden naar de UT’er? Het antwoord zal ergens in het midden liggen, in deze moderne vertelling van het kip-eiprobleem. Ligt het gewoon weer (of nog steeds) aan werkdruk? Neem open access publiceren. Dat kan goed gevoeld worden als een extra handeling, op een forse stapel aan andere handelingen voor wetenschappers. Ondersteuning alom (een volledig serviceportal zelfs), maar een paard kan ook te druk zijn om zijn weg naar het water te vinden.
En het systeem naar de UT’er? Waar de universiteitsraad zelf vooral op hamerde, is het belang van communicatie over het beschikbare hulpnetwerk. Daar valt wat voor te zeggen. We hebben immers een communicatieafdeling die vernuftig massa’s studenten rekruteert waar niet genoeg plek voor is. Maar intern komt communiceren veelal neer op een berichtje op de medewerkers- of studentenportal, een bijeenkomst of training voor dezelfde usual suspects, een stapeltje flyers en eventueel een obligaat interview met U-Today.
De ontstane kloof is ook ergens te verklaren. Uiteraard werpt het coronavirus zich op als permanente plaaggeest, dat maakt het niet makkelijker om elkaar te vinden. Zeker niet nu de gemeenschap van een andere ordergrootte is dan in het ‘oude normaal’. De UT groeide immers de laatste jaren fors, we doen – met tegenzin – volop mee in de academische rat race, en er ligt met Shaping2030 vooralsnog een even ambitieus als abstract document. Die druk vanuit alle kanten zorgt ervoor dat de UT in zekere zin uit elkaar getrokken wordt. Een kloof ontstaat niet voor niets door erosie. Het is daarom oppassen voor een dieperliggend proces van onthechting, waarbij de gemeenschap uit elkaar dreigt te raken.
Waar de slag vooralsnog gemist lijkt te worden, is in het eigen maken van iets: internaliseren. Dat je geen systeem of beleid voorgeschoteld krijgt, maar het ook echt gaat voelen en onderdeel maakt van je eigen identiteit. En dat is juist de stap die even moeilijk als belangrijk is. Sylvia Butzke, voorzitter van de Raad van Toezicht van de UT, legde onlangs de vinger op de zere plek. Ze pleitte voor het voeren van het ‘echte gesprek’: onszelf afvragen wie we zijn, waar we voor staan, waarom we doen wat we doen... Naar analogie van een eerder voorbeeld: dat zo’n goedbedoeld ‘house of integrity’ een thuis wordt voor de gemeenschap. Precies dat echte gesprek is nodig om het huidige onthechtingspatroon te doorbreken.
