Hogescholen en universiteiten moeten voorlopig stoppen met het werven van internationale studenten. Ondertussen werkt minister Robbert Dijkgraaf (OCW) aan nieuwe wetgeving om de instroom van buitenlandse studenten te beperken. Het pakket nieuwe maatregelen wil hij in februari presenteren. Directe aanleiding zijn de moties van verontruste Kamerleden eind 2022. De hoge instroom van internationale studenten - inmiddels komt veertig procent van de eerstejaars op universiteiten niet uit Nederland - leidt volgens hen tot grote problemen: steden kunnen de internationals niet huisvesten, de kwaliteit en toegankelijkheid van het onderwijs staan onder druk en veel buitenlandse studenten kampen met gevoelens van eenzaamheid, sociale isolatie en stress.
Op de UT zijn deze problemen rondom internationalisering niet onopgemerkt gebleven. Bij U-Today schreven we er regelmatig over, en steeds vaker in het Engels, sinds 2018 de voertaal van de UT. Ook in Twente was de werkdruk (te) hoog door het grote aantal studenten, vonden internationals moeilijk een kamer en kampten ze met mentale problemen, om over thema’s als kennisveiligheid en verbinding met de rest van de samenleving nog maar te zwijgen. Een stevige ingreep vanuit Den Haag, bijvoorbeeld door een algehele wervingsstop, lijkt in dit licht bezien helemaal niet zo gek.
Begin dit jaar uitten UT-decanen en collegevoorzitter Vinod Subramaniam echter hun zorgen over de discussie rondom buitenlandse studenten. ‘Ik geloof dat internationale studenten en staf aan deze universiteit horen, evengoed als Nederlandse studenten en medewerkers. Ongeacht je afkomst, wij maken samen deze universiteit tot wat het vandaag de dag is’, zei Subramaniam tijdens het nieuwjaarsontbijt op de UT.
ITC-decaan Freek van der Meer hekelde de ééndimensionale blik op het onderwerp in een interview bij U-Today. 'De motie (voor de wervingsstop, red.) is voor de politieke bühne en versterkt een bepaalde onderstroom in de samenleving, ten nadele van buitenlanders', stelde de decaan. Ook ET-decaan Bart Koopman benadrukte dat een universiteit zich niet moet afsluiten van de wereld. 'Dat zou haaks staan op academische waarden en de manier waarop we nu werken.’
De afgelopen twee decennia zijn Nederlandse universiteiten steeds internationaler geworden, niet in de laatste plaats de UT. Dit heeft geleid tot forse organisatorische veranderingen om de studie- en werkvloer inclusief en voor een ieder toegankelijk te maken. Denk aan het invoeren van het Engels als voertaal op de UT. Tien jaar geleden werd dit beleid stevig aangemoedigd vanuit de politiek. Inmiddels waait er een andere wind in Den Haag en misschien zelfs de wereld. In tijden van onzekerheid worden grenzen opgetrokken en komt globalisering onder druk te staan.
Gezien de werkdruk, kamernood en mentale problemen is bijsturing nodig. Het mag soms best een onsje minder. Het valt echter te hopen dat 'de politiek' niet met een kanon op een mug gaat schieten – een volledige wervingsstop lijkt daarvan alvast een veeg teken. Natuurlijk moet er iets gebeuren aan excessen. Maar pas op: een te grote ruk aan het stuur zou wel eens tot een ontsporing kunnen leiden. Universiteiten zijn instellingen die hun koers voor langere tijd bepalen. Ze zijn niet gebaad bij jojobeleid vanuit Den Haag.
De gekozen koers is die van internationalisering en deze heeft goede en slechte dingen opgeleverd. Ja, er is kamernood en hoge werkdruk. Maar universiteiten zijn ook dynamische, internationale gemeenschappen geworden, precies zoals het hoort in de academie. Internationaal talent blijft bovendien onontbeerlijk voor de Nederlandse economie, aldus de universiteitsbestuurders. De politiek doet er kortom goed aan om zorgvuldig bij te sturen daar waar het misgaat, maar tegelijkertijd voorzichtig om te springen met wat er de afgelopen jaren is opgebouwd.
Het gevaar dreigt dat het kind met het badwater wordt weggegooid. Daarom is het goed dat decanen en de collegevoorzitter in de bres springen voor internationale studenten en medewerkers, zeker wanneer de nadruk en het sentiment in de discussie komt te liggen op het 'buitenlands zijn' van deze groep. De situatie is niet zwart-wit, de discussie is niet ééndimensionaal: het ligt genuanceerd. Maar dat zal een wetenschapper als Robbert Dijkgraaf vast begrijpen.
