Rustig draait een auto het oude marktplein van Hattem op. Het raampje van de bestuurder gaat naar beneden. ‘Dag mevrouw de burgemeester!’, roept Danny de Vries vanachter het stuur. ‘Dag meneer de burgemeester!’, is het antwoord van Marleen Sanderse. De deur gaat open en De Vries stapt uit zijn wagen. Hij draagt een wit koffertje bij zich met daarin de ambtsketen van Oudewater. ‘Joh, pak jij die van jou ook even’, zegt De Vries. Na enig aandringen haalt Sanderse haar zilveren keten uit het stadhuis van Hattem.
Het tafereel in het historische centrum van het Hanzestadje trekt enig bekijks. Een ouder echtpaar ziet hoe de twee burgemeesters elkaars ambtsketen bewonderen. Voor het eerst sinds lange tijd zien Sanderse en De Vries elkaar weer eens. Het is een ontmoeting tussen twee burgemeesters die het ambt sinds afgelopen najaar bekleden. Maar het is ook de reünie van twee oud-huisgenoten. ‘Van huisgenoot naar ambtsgenoot’, grapt Sanderse. ‘Dat we elkaar nu weer zien met keten is wel héél bijzonder.’
Twente
De gezamenlijke geschiedenis van de twee ambtsgenoten begint in de jaren negentig in Enschede, aan de Europalaan 294 om precies te zijn. De Vries komt vanuit de Randstad naar Twente om toegepaste communicatiewetenschappen te studeren. Met zijn vriend betrekt hij een flatje aan de Europalaan. Ze zoeken een derde huisgenoot en dat wordt Marleen Sanderse. Zij begint dat jaar met haar studie bestuurskunde aan de UT. ‘Het flatje aan de Europalaan was niet echt geschikt als studentenhuis’, herinnert Sanderse zich. ‘Het huis lag erg ver van het centrum en er was geen gemeenschappelijke woonkamer.’ De Vries vult aan. ‘Jij had wel de mooiste kamer, weet ik nog. Op mijn kamer stond alleen een bed en een soort tuintafel’, lacht hij.
‘Enschede is een vrij compacte, overzichtelijke studentenstad’
Echt lang wonen Sanderse en De Vries niet samen: rond de kerst vertrekken ze allebei naar een ander onderkomen in Enschede. De twee toekomstige ambtsgenoten storten zich volop in het studentenleven. De Vries wordt lid van Taste, woont in het bekende studentenhuis Asgard en zit bij moresgenootschap Ius Sanctus. ‘Eigenlijk was het helemaal niet de bedoeling om lid te worden. Maar tijdens de Kick-In werd ik al snel overgehaald. Ik heb er geen seconde spijt van gehad. Het was echt een geweldige tijd.’ Dat beaamt Sanderse. Ze gaat fanatiek roeien bij Euros. ‘De roeivereniging was echt mijn club. Ik ben daar heel actief geweest.’
‘Enschede is een vrij compacte, overzichtelijke studentenstad’, vervolgt Sanderse. ‘Dat maakt het juist zo leuk. Bovendien is de universiteit echt onderscheidend.’ De Vries is het roerend met haar eens. ‘Ik ben heel blij met mijn keuze voor Enschede. De rest van mijn eindexamenklas bleef in de Randstad hangen. Door mijn tijd in Twente, waar ik uiteindelijk bijna 23 jaar heb gewoond, is mijn blik op Nederland vergroot. Nederland is echt groter dan Amsterdam. Ik begrijp daarom ook heel goed de discussie tussen stad en platteland. Mensen uit Limburg of Groningen voelen zich soms vergeten door Den Haag.’
Profiel Marleen Sanderse
Sanderse studeerde bestuurskunde aan de UT. Vlak na haar afstuderen verloor ze haar linkerbeen als gevolg van een kwaadaardige tumor in haar heup. Na de revalidatie kwam Sanderse in aanraking met het nationale roeiteam. In 2008 deed ze mee aan de Paralympische Spelen in Beijing. Haar maatschappelijke loopbaan begon in 1999 als rijkstrainee bij het toenmalig ministerie van Landbouw. Later volgde een baan als bestuursambtenaar bij de gemeente Almere. In 2011 werd ze lid van de gemeenteraad van Naarden, waar ze later fractievoorzitter en wethouder werd. Daarna volgde het statenlidmaatschap van Noord-Holland. Op 18 september 2020 werd Sanderse beëdigd als burgemeester in Hattem.
Coronacrisis
Af en toe denkt Sanderse nog terug aan haar studietijd, zoals laatst bij het ‘klasje’ – een soort opleiding voor beginnende burgemeesters. ‘We voeren daar onder andere gesprekken over openbare orde en veiligheid. Wat is de grondslag van onze bevoegdheden? Ik was weer even helemaal terug bij de colleges van mevrouw Dorbeck-Jung, die het vak algemene beginselen van het recht gaf, als ik me niet vergis.’ De Vries, die communicatiewetenschappen studeerde, haakt in. ‘Het burgemeestersambt gaat in mijn optiek voor tachtig procent over communicatie. Hoe communiceer je vanuit je rol als burgervader? Welke thema’s kies je? En hoe ga je bijvoorbeeld om met de ondernemers in je gemeente.’
Zeker in crisistijd is dat laatste cruciaal. Zowel Sanderse als De Vries begonnen in het najaar van 2020 aan hun ambt. Het burgemeesterschap valt tot nu toe volledig samen met de coronapandemie. ‘Er is nog geen normale dag geweest’, verzucht Sanderse. ‘Als nieuwe burgemeester wil je langs de kant van de lokale voetbalclub staan, op bezoek bij ouderen in het verzorgingshuis, noem maar op. Maar door corona kan er vrijwel niets. Toch probeer ik zoveel mogelijk in contact te blijven, bijvoorbeeld met de ondernemers in de stad. Je bespreekt ook je eigen worsteling, want sommige maatregelen zijn moeilijk uit te leggen. Volgens mij is dat de enige manier.’
‘Er sluimerde altijd al wel een politieke interesse’
De Vries knikt. ‘Ik ben zelf lang ondernemer geweest, dat is wel een voordeel. Vorig jaar stond ik nog met Twentse streekproducten in de Markthal van Rotterdam. Door corona werd het ondernemen in de Markthal een stuk ingewikkelder. Ook de opdrachten van mijn communicatiebureau kregen een andere invulling. Daarom zeg ik tegen de ondernemers in Oudewater: ik zie en voel jullie pijn. Samen proberen we zoveel mogelijk te kijken naar wat wél kan. Als het linksom niet lukt, dan maar rechtsom. Juist door deze aanpak proef ik bij ondernemers begrip voor onze besluiten.’
Vuurwerkramp
Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan. Dit is het adagium dat De Vries sinds de vuurwerkramp in Enschede hanteert. In zijn studententijd filmde hij van dichtbij de ontploffingen van vuurwerkfabriek S.E.Fireworks – beelden die de hele wereld overgingen. De Vries verloor bij de ramp zijn collega en vriend Marcel van Nieuwenhoven en was lange tijd niet in staat om te studeren. ‘Op 13 mei, de dag van de vuurwerkramp, veranderde mijn leven. Het had ook heel anders kunnen aflopen. Sindsdien beschouw ik iedere dag als een cadeau. Het leven is te kort om stil te gaan zitten, leerde ik op 13 mei. Daarom probeer ik tijdens de coronacrisis vanuit mijn rol als burgemeester zoveel mogelijk de positieve dingen te benadrukken.’
'We zouden eigenlijk veel vaker van gedachten moeten wisselen'
De Vries noemt het burgemeesterschap zijn mooiste baan tot nu toe. Maar van een uitgestippelde politieke carrière is volgens hem geen sprake. Als journalist en ondernemer wilde hij in eerste instantie bovenal neutraal blijven, en vooral geen politieke kleur bekennen. ‘Er sluimerde altijd al wel een politieke interesse, maar pas een jaar of vier geleden werd ik actief bij het CDA. Het gekke is: als burgemeester moet je die politieke kleur juist weer een beetje verbergen. Je staat immers boven de partijen.’ Sanderse knikt. ‘Dit jaar hing er voor het eerst geen verkiezingsposter achter mijn raam. Het voelde heel gek, normaal was ik altijd een campagnedier.’
Profiel Danny de Vries
De Vries studeerde in 2002 af aan de UT in risico-en crisiscommunicatie. Sinds 2005 is hij directeur van bureau Albers De Vries en vanaf 2015 directeur van de Twentse Ambassades. Hij was daarvoor jarenlang actief als journalist voor zowel radio, tv als krant en kreeg landelijke bekendheid door zijn beelden van de vuurwerkramp op 13 mei 2000. In 2018 werd De Vries benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau voor zijn rol rond de vuurwerkramp, zijn inzet voor Twente, Koningshuis en LHBT-emancipatie. Op maandag 16 november 2020 werd hij beëdigd als burgemeester van Oudewater.
Openbaar bestuur
De politieke carrière van Sanderse begint in de gemeente Naarden, waar ze voor het CDA in de raad terechtkomt. ‘Naast huisgenoot en ambtsgenoot dus ook nog partijgenoot’, lacht ze. In Naarden wordt Sanderse achtereenvolgens raadslid, fractievoorzitter en wethouder. Daarna volgt in 2019 het statenlidmaatschap in Noord-Holland. ‘De affiniteit met het openbaar bestuur heeft er bij mij altijd ingezeten’, zegt Sanderse. ‘Niet voor niets studeerde ik bestuurskunde in Twente. Ik heb het bovendien niet van een vreemde: mijn opa en vader zaten jaren in de gemeenteraad van de Noordoostpolder.’
Begin 2020 solliciteert Sanderse op de functie van burgemeester in Hattem. ‘Toen we na het sollicitatiegesprek terugreden, zei ik tegen mijn man: het zou toch wat zijn als ik hier burgemeester kan worden.’ Een paar maanden later krijgt ze de ambtsketen omgehangen door haar zoon Pieter. ‘Het was vanwege corona in een kleine setting. Voor mij is het een heel dierbaar moment. Ik moest mezelf echt even knijpen. Is dit allemaal echt?’
Er klinkt een galmend geluid door het open raam van de burgemeesterskamer. De klok van de Andreaskerk op het plein van Hattem slaat twee uur. Hoewel de ambtsgenoten nog lang niet zijn uitgepraat, roept de volgende afspraak. ‘Het is zo bijzonder dat we het afgelopen jaar precies hetzelfde hebben meegemaakt’, concludeert De Vries. ‘En dan ook nog in twee vergelijkbare stadjes.’ Sanderse knikt. ‘We zouden eigenlijk veel vaker van gedachten moeten wisselen, Danny. Dan kan jij mij iets bijbrengen over communicatie, en dan vertel ik over de gemeentepolitiek.’ De Vries lacht. ‘Als bij jou de terrassen weer opengaan, kom ik gewoon nog een keer langs in Hattem.’
