Yevheniia Babakova (20), Kherson State University, killed by a Russian airstrike on Mariupol on 9 March, 2022. Leah Krylova (20), Mariupol State University, a Russian shell hit her father’s house directly. Leah and her whole family were all killed. Twee van de 36 verhalen die de komende twee weken aan de muur hangen in de Bastille. Een naam, een verhaal, een foto en een diploma. Een diploma dat de 36 studenten zelf nooit onder ogen krijgen, omdat Russische agressie hen het leven kostte.
Verificatie
Het idee om de 36 verhalen te vertellen ontstond recent op de University of Toronto. Een groep uitwisselingstudenten uit Oekraïne wilde daar op 24 februari stilstaan bij precies een jaar oorlog. Meer dan 45 universiteiten wereldwijd sloten zich aan bij het idee, waaronder de UT. ‘Een bevriende student uit Toronto benaderde mij, of ik de expositie op wilde zetten op mijn universiteit. Ik hoefde daar niet lang over na te denken. Ik vond het idee ontzettend sterk. Bovendien hadden ze al veel werk gestoken in het benaderen van families voor verificatie en de universiteiten gevraagd om de diploma’s van de studenten te regelen’, zegt Konashchuk.
Ze deelde haar idee in enkele groepsapps en nog geen half uur later vormde zich een team van zes betrokken studenten. Enkele Oekraïense, maar ook uit andere landen, waaronder een Russische student. ‘De expositie sprak me aan omdat de verhalen kort, maar heel indrukwekkend zijn. Ik herken me in de studenten, alleen kunnen zij hun studie nooit afmaken. Ik heb de verhalen nog niet allemaal kunnen lezen, omdat het te emotioneel is.’
Geen Oekraïense vlaggen
De student Business Information Technology hoopt twee dingen te bereiken met de expositie. Ze hoopt bewustzijn te creëren dat de oorlog nog lang niet over is, omdat oorlogen snel aandacht verliezen. ‘Vrienden in Toronto hadden medestudenten verteld over de expositie. Die keken verrast op, omdat ze dachten dat de oorlog al voorbij was. In plaats daarvan zijn we al een jaar verder en de oorlog is nog net zo zwaar als tijdens de eerste dag.’ Naast het creëren van bewustzijn is er ook de mogelijkheid om geld te doneren voor het Oekraïense leger, maar Konashchuk benadrukt dat de verhalen van de studenten voorop staan. ‘Het is geen inzamelingsactie. Daarom hangen we ook geen Oekraïense vlaggen op. Dan denken sommige mensen al snel: “dat verhaal ken ik inmiddels wel”. De expositie draait om de overleden studenten, maar er is een mogelijkheid om geld te doneren voor de Oekraïense strijdkrachten.’
Konashchuk vindt het belangrijk om te melden dat de 36 voorbeelden niet alle verhalen zijn. ‘Alles behalve, maar deze verhalen kon de organisatie verifiëren. Ik vertelde mijn moeder over dit idee en ze vroeg of de zoon van haar beste vriendin tot de expositie behoorde. Hij overleed afgelopen jaar, maar zijn verhaal zit er niet bij. Zo zijn er honderden vergelijkbare verhalen.’
Eén jaar oorlog
Precies één jaar geleden vertelde Konashchuk wat de inval van Rusland in Oekraïne met haar deed. Een maand later liet ze weten dat ze – hoe tegenstrijdig ook – al gewend was aan oorlog. ‘Dat is nu nog steeds zo, maar het is niet normaal om gewend te zijn aan oorlog.’ Sinds de inval bezocht de studente haar land twee keer. Eén keer in november en met de jaarwisseling bezocht ze haar ouders in hoofdstad Kyiv. ‘Ik dacht dat ik me mentaal goed had voorbereid. Ik wist dat ik angst zou voelen en dat ik explosies zou gaan horen. Eenmaal daar kwam ik erachter dat je je niet kán voorbereiden op zoiets. Op oudejaarsavond ging er vlakbij een raket af en ik hoorde voor het eerst een echte explosie. Ik raakte totaal in paniek, maar mijn vriendin en mensen die met kinderen in het park liepen, bleven zo kalm. Dat is niet voor te stellen. De dichtstbijzijnde schuilkelder was op vijftien minuten lopen, dus ik hoefde me niet zo druk te maken.’
De ouders van Konashchuk maken het naar omstandigheden goed en hebben geen plannen om de hoofdstad te verlaten. Haar vader begon recent een opleiding bij het leger, omdat hij meer wil doen voor zijn land. Haar moeder kookte tijdens de start van de oorlog voor soldaten. ‘Ze willen blijven helpen. In het begin was dat lastig voor mij. Ik was bang en wilde het liefst dat ze constant in de schuilkelders bleven, maar dat weigeren ze. Gelukkig sta ik goed in contact met ze. Hetzelfde geldt voor de Oekraïense gemeenschap op de UT. Het contact onderling was voor de oorlog al goed, maar dat is alleen maar beter geworden.’
Viktoriia Konashchuk, precies een jaar geleden in Enschede.
