In de zomer schetsten jullie drie scenario’s voor de middellange termijn. Minister Bruins liet vorige week weten dat het kabinet niet twijfelt aan de bezuinigingen, die gaan door. Valt het gunstigste scenario daarmee af?
Subramaniam: ‘Dat is te kort door de bocht, want de bezuinigingen luisteren extreem nauw. Gaan ze 1 januari 2025 in? Een jaar later? En met welke instrumenten? Als het de minister lukt de effecten te verzachten, dan kan dat een enorm verschil maken, maar we weten niet wat er gaat gebeuren. Prinsjesdag is daarom cruciaal.’
Roos: ‘We spreken veel met het ministerie, maar kennen nog geen details. De cijfers zijn bekend, de doelen helder en dat hebben we ook gezegd: we maken de begroting voor 2025 op wat we weten. Maar er hangt een zwaard van Damocles boven ons hoofd. Dat gaat effect hebben, maar onduidelijk is hoeveel en waar.’
Subramaniam: ‘Ook boven ontwikkelingssamenwerking hangt een zwaard van Damocles, wat effect kan hebben op onze ITC-faculteit (die grotendeels vanuit de ontwikkelingsssamenwerkingsgelden van het Rijk wordt gefinancierd, red). Maar ook dat weten we nog niet. De omvang van de bezuiniging is met één miljard euro helder, maar waar en wanneer het landt? De timing is heel belangrijk.’
'Het bestuursakkoord is een zwaar en duidelijk document, waar handtekeningen onder staan. Dat kan niet eenzijdig van tafel worden geveegd' - Machteld Roos
Collega-bestuurders riepen tijdens de OAJ vorige week op tot actie. Het woord staken viel zelfs. Ook gaan er geluiden op over het nemen van juridische stappen, omdat de overheid eenzijdig het bestuursakkoord breekt. Tot wat zijn jullie bereid?
Subramaniam: ‘Daar staan we volledig achter. We zijn strijdbaar. Ik roep al jaren dat er één investering is die een torenhoog rendement heeft: onderwijs. Deze bezuiniging is roekeloos, ongekend en onevenredig, zei Edith Hooge van de UvA recentelijk. Als universiteiten verkennen we zeker juridische stappen, want het bestuursakkoord is eenzijdig opengebroken. De tijd van braaf onderhandelen is voorbij.’
Roos: ‘Tegelijkertijd zijn we nog goed in gesprek met de minister en zijn ambtenaren, zowel vanuit de UT als vanuit UNL, maar het bestuursakkoord is een zwaar en duidelijk document, waar handtekeningen onder staan. Dat kan niet eenzijdig van tafel worden geveegd. We laten duidelijk weten dat dat niet kan en proberen de bezuinigingen – die komen – te beperken, zodat we in stand kunnen houden wat goed is.’
Kun je als CvB in dit stadium nog wat doen aan de kabinetsplannen voor het hoger onderwijs, of is het nu accepteren, handelen en toeleven naar Prinsjesdag?
Subramaniam: ‘We zijn nog steeds in gesprek en laten – zoals op de OAJ – van ons horen. Er gebeurt nog steeds veel, als collegevoorzitters hebben we afgesproken de minister uit te nodigen voor een principieel gesprek, en op het ministerie wordt heel veel gesproken. We willen niet in details treden zonder eerst onze principes op tafel te leggen: wat voor een land willen we zijn? Met welk soort onderwijs? Op Prinsjesdag weten we meer, maar ook dan is nog niet alles in kannen en kruiken. We wachten wat betreft internationaliseringswetgeving op de Raad van State, er volgen nog algemene beschouwingen, moties en amendementen en de hele Kamer heeft er wat van te vinden. Die tijd moeten we goed gebruiken.’
Collegevoorzitter Vinod Subramaniam tijdens de Opening Academisch Jaar vorige week.
Dan naar de UT: is er al een programmamanager organisatiewijzigingen aangesteld? En wat wordt zijn of haar mandaat?
Roos: ‘Die aanstelling volgt heel snel, dat komt eraan. Diegene komt rechtstreeks onder het college van bestuur te hangen en gaat, met het programmateam het proces van bezuinigen begeleiden en aanjagen. De Spring Memorandum – waarbinnen de eenheden werken – is het kader. Zo is helder wat onderaan de streep resteert. Die cijfers zijn duidelijk: dit jaar min twee procent op de eerste geldstroom, volgend jaar min één en in 2026 nul.’
TNW kondigde afgelopen vrijdag een reorganisatie aan. Is te verwachten dat andere eenheden snel gaan volgen?
Subramaniam: ‘Ik wil niet op de zaken vooruit te lopen. Voordat we een begroting hebben en alle plannen helder zijn, zijn we een paar weken verder. En dan komt Prinsjesdag nog tussendoor, waardoor we meer informatie hebben om op te koersen. Onze hoop is natuurlijk om zonder al te drastische maatregelen financieel gezond te blijven, maar ik weet niet of dat haalbaar is.
Het is een zwaar en moedig besluit van het faculteitsbestuur van TNW. Helaas was er geen andere optie voor TNW. Wij als CvB staan in nauw contact met het faculteitsbestuur en steunen waar nodig. Een reorganisatie is enorm ingrijpend voor iedereen. Het is belangrijk dat dit zorgvuldig en transparant plaatsvindt en medewerkers goed geïnformeerd zijn. Daarover zijn bij de UT goede afspraken.’
Op 2 oktober staat een vergadering met de universiteitsraad gepland over de plannen van alle eenheden. Komt er dan meer duidelijkheid?
Subramaniam: ‘Ook dan moet nog het gesprek gevoerd worden met de lokale medezeggenschap en de gemeenschap. Op 2 oktober hebben we – denk ik – een beeld dat nog niet helemaal compleet is. Maar dan hebben we wel een beeld dat richting geeft: blijft het beperkt tot alleen een reorganisatie bij TNW, worden het meer eenheden, of is het groter? Die integrale beschouwing moeten we dan doen.’
In de zomer werden ook acute maatregelen aangekondigd, onder andere een stop op studentassistenten. Zijn zulke maatregelen genoeg om de financiële gezondheid van de UT dit jaar recht te trekken?
Roos: ‘Sommige maatregelen sorteren meteen effect, zoals een stop op externe inhuur. Die maatregel is een aanscherping van het pakket zoals we dat in het najaar van 2023 aankondigden. Op het moment dat je allerlei out-of-pocket-kosten stopzet, zie je gelukkig snel resultaat. We zien bewegingen die de goede kant opgaan. Maar wat het effect gaat zijn, zien we pas terug in de volgende managementrapportage die binnenkort verschijnt.’
Hakt een acute stop op studentassistenten niet fors in op het onderwijs?
Roos: ‘De maatregel ging afgelopen juli per direct in, dus iedereen moest ermee aan de bak. Natuurlijk, op het moment dat je die mensen niet meer kan inzetten waar het eerst wel kon, dan ga je dat merken en moet je je onderwijs anders organiseren.’
'Je kunt nog steeds de personal touch behouden, terwijl we het onderwijs meer stroomlijnen' - Vinod Subramaniam
Subramaniam: ‘Er is ook een reden dat we uitzonderingsmogelijkheden hebben gegeven. Maar we laten het aan de faculteitsbesturen en dienstdirecteuren om die uitzonderingen te bepalen. Onze verwachting is dat daar kritisch naar wordt gekeken – en we horen van decanen dat ze dat serieus nemen.’
Toch zijn er de nodige zorgen binnen de organisatie over de uitvoerbaarheid van zo’n maatregel.
Roos: ‘Het is heel begrijpelijk dat het puzzelen is om het onderwijs anders te organiseren. We hebben er ook veel vragen over ontvangen – en beantwoord. Ervoor zorgen dat wij als organisatie effectiever, efficiënter en kostenbewuster kunnen opereren, met behoud van kwaliteit van ons primaire proces, daar ligt de sleutel. We staan als universiteit bekend om onze persoonlijke benadering, maar het risico is dat die persoonlijke benadering zich laat vertalen tot veel maatwerk. Dat kost heel veel tijd en geld, hebben we gezien.’
Subramaniam: ‘Je kunt nog steeds de personal touch behouden, terwijl we het onderwijs meer stroomlijnen. Het één betekent niet dat het ander verloren hoeft te gaan. De balans zoeken hierin, daar ligt de crux.’
Vicevoorzitter Machteld Roos, foto: Eric Brinkhorst.
Dan over de zogeheten ‘building blocks’ – de bezuinigingsmaatregelen. Klopt het dat het aantal is teruggebracht?
Roos: ‘Een aantal building blocks is afgerond vanwege een korte doorlooptijd, andere zijn een acute maatregel geworden. We hebben de resterende building blocks vooral meer geclusterd. Dat om overzicht te creëren, want we hoorden dat het aantal van twintig erg veel was. Daarom zijn ze nu meer geclusterd rondom bijvoorbeeld onderwijs, onderzoek en valorisatie en ondersteunende processen. Dat helpt ons ook in de communicatie hierover.’
Eén bezuiningsmaatregel richt zich op ‘het fuseren en inkrimpen van interfacultaire eenheden’ (DesignLab, Robotics Centre, TGS, Pre-U, Fraunhofer). Moeten die net als ATLAS vrezen voor hun toekomst?
Subramaniam: ‘Je moet eerst naar de inhoud kijken en dan naar de vorm. Waar we mee bezig zijn, is de vraag: waar zitten de synergiën bij de interfacultaire eenheden? We moeten zorgen dat de som der delen groter is dan de afzonderlijke delen. Als je vraagt of ze moeten vrezen voor hun toekomst klinkt het alsof ze geen goede dingen doen. Terwijl ze dat allemaal doen.’
Roos: ‘Wat voor iedereen geldt, dus ook voor de interfacultaire eenheden: er is wel een bezuinigingsopgave. Daarover zijn we als Strategisch Beraad in gesprek en bekijken het vanuit het grotere plaatje, een integraal beeld. We kijken hoe we efficiencyslagen kunnen maken in de interfacultaire eenheden. Dat gesprek wordt nu gevoerd.’
Nu de begroting voor volgend jaar in de maak is, valt al wat te zeggen over doelstellingen en taakstellingen?
Roos: Maximaal een tekort van één procent op de eerste geldstroom, die lijn houden we sowieso aan. Alle eenheden zijn nu druk bezig met hun interne begrotingsproces en over het totaalbeeld zijn we met elkaar in gesprek. Iedereen weet van elkaar hoe het ervoor staat en welke opgaven er liggen.’
Subramaniam: ‘Dat is extreem belangrijk. Ik roep maar tot ik er suf van word: we’re in this together. En dat gebeurt ook. Iedereen is gezamenlijk tot de conclusie gekomen dat het een begroting van geven en nemen is. Dat neemt niet weg dat het moeilijk is, we hard aan het werk moeten en dat er moeilijke besluiten gaan vallen. Maar de basishouding – we proberen dit met elkaar op te lossen – dat is een groot goed.’
